Thanksgiving Sermon
Ni hin hi Thanks Giving ni asi. America an rak peem ka hrawng i a rak zoh khenhtu hna Native minung pawl he ti le rawl i hrawm tti hmasa nak, dawtnak he khuasaktti hram domhnak philh lonak ni asi. Thanks Giving ni ah hin kumkhat chung i dawtnak an tem mi vialte, lomhnak chim an hrelh mi vialte kha ruat tthan in an philh sual mi caah a thar in lunglomhnak an chim tthan cang zong asi. Minung hi kok tlong ngai i hei um sawh ah cun aho hmanh nih dawt lo mi ko kan lo na in dawt ngait nak puan van lek tak tak ah cun lunglomhnak chim tlaak arak tam tuk tawn.
Minung hi thin hun awk maw, ifah sak awk maw tibantuk ah khin cun kan i reprai ngai hna hns na in dawtnak chim lei tu ah cun a dai thlang duh ngai mi kan si. Thin hun awk asi mi kan tlolh mi hi a um kho theng lo. Anenawi tiang a khawm i ai cin ken peng mi, aphilh kho lo mi a ruat tthan lengmang mi kan si tik ah Thanksgiving Day tal hi cu lunglomhnak chim awk kan theih lo hmanh ah midang palhnak kan i cinken ti lo ni tal ah khin hei hmang kho ve usih law a ttha hnem ngai hnga. Pathian nih minung hi condition um lo in akan dawt ko na in hmunkhat te ah cun condition ai hauh ve. Cu cu mi ngaih thiam nak zawn te hi asi. Mi dang nan ngaih thiam hna lo ah cun ngaih thiam nan si ve lai lo ti asi ko. Midang sualnak kan ngaih thiam hna lo bu, kan icinken bu pi cun asin phaak khawh asi lo.
Presidential candidate Romney nih achim mi cu "America consitution cu Pathian nih hna tlaak pi mi constitution asi awk asi" ati. Naite ah ka hawi pa Sizung in arak chuak i "Sayamah te an ttha tuk le sizung chuah i aho nih dawt lem ti lo nak in sizung i um i dawt ihlawh na lo pi dawt vai i hlawh ngai hna kha anuam deuh ding alo" a ti. Asi taktak. America cu dawtnak hi phung ah an ser, mi dang va ngaih thiam te hna hi phung ah an ser, mi lung fah ter lo, mi lung lomh ter hna hi phung ah an ser tik ah officially te in rian an ttuan cio bu ah mikip nih dawtnak kha an rak tep chung cio cang ko. An rian cio an ttuan cio ko mi ah khan " kai lawm tuk e" va ti ding khi an rak si. Zei ruang ah ti ah Dawtnak kha phung ah an ser khawh caah asi. Hi hi Khrihfa mi hna nih vulei ah kan rianh bik mi rian lian ngan bi zong arak si.
Sermi thil vialte aciasa i akan pe tu thli thiang le ti thiang ceunak le nunnak akan pe tu Pathian sin ah lomhnak bia chim lo in kan um sual maw? Pathian nih aciasa i minung akan peek chih mi asi lo nak MARS hin Mother Nature kan ti mi vulei cung tabawah hi van cuan kho usih law kan lung hi afim deuh suaumau ko hnga.
Aciasa i chiah mi vulei duhdim te hman nak le damnak tling akan pe tu kan Pathian cung ah lomhnak chim lo in kan um sual maw? Zaan khat sizung um man Bill zeizat dah kan peek, Oxygen gas man zeizat dah an peek, Kidney tramsplant zei tluk in dah a man afah? A ei kho, a ding kho, a ttuan kho, akawl kho, acawl kho, acaang kho kan si mi te hmanh ah dawtnak chim ding a tam ning hi mu?
Ram le miphun ca i adir mi nusal pasal ttha hna, ram hruaitu le cozah hna cung ah tah lomhnak chim awk thei lo in kan um sual maw? Laimi le bang cu ramdang kan phaak ka in Welcome Money, foodstamp, Cash money, Medicaid, Tax return... ti in kan tuh lo mi kan zuun mi hi zei zat rem ruam dah asi hnga? Hi bang hna cung ah hin lomhnak chim awk a thei lo mi hna kan si sual maw? Asiloah hi bantuk a um khawh nak ding ca i khua arak khaang tu, Lai arak rel tu hna tah aho ho dah an si ti hna hi kan thei hna maw? Kan Bible ah michambau ka si ti ai hnga mi cu mi lunglawm mi an ava si dah ati bantuk te khin vuleicung zong ah Refugee asinak a claim kho lomi sifaak santlailo tampi cu an mah har in an har ko rih na in kan nih hna cu refugee asinak a claim kho mi, sifah harsatnak ai hlawkpi kho mi kan si hna hi aho ruang ah dah asi? CNF cung hna, CHRO hna hi ahoho nihdah an rak dirh, zeitindah rian an rak ttuan ti hna hi thei lo pi in kan um sual hna maw? Khuacaan ah Khrihfabu ah siseh, innkip ah siseh, bomhnak tete an kal hal mi hna hi a ruat thiam lo le a thei thiam lo mi hna kan rak si sual maw? Mah bantuk systemetic te i akal mi theih thiam lo hi phung ning in ngaih thiam khawh asi lo mi arak si. Cu caah ni hin bantuk dawtnak phung nih akal pi ni tal ah hin cun kan sining he ai pehtlaih mi thil dihlak cung ah khua faak pi ruat in dawtnak hngal tthan ding khi asi.
Thanks Giving ni hi kum khat chung i mi nih kan cung i sualnak an tuah mi vialte kan philh piak hna ni, kan icin ken ti lo ni ah cang seh law kumkhat chung i dawtnak kan tem mi vialte kan nunnak record chung i kan khumh ni ah cang hraam seh law cu ti cun ni hin bantuk i kan lunglomnak ni tawi te hi adongh lai phaan awk a um ti lo mi lunglomhnak tiang kan ilanh pi hna lai mu...
Hluanku pa
Note: Mizoram i CBCUSA civui arak zawh mi an GS Rev. Hrawngzuala bia hi 2012 Thanks Giving Biaroling caah van char tthan ka duh. "USA um mi Laimi kan hngar tuk mi hna pakhat a um, India rupee le Burma kyat he Bawipa rian ttuan hi cu a miak lo tuk mi khi ka lawh ter, nan mah bantuk in US dollar in lahkhah ei ve ning law zei tluk khin hme Bawipa mission rian ttuannak ding ah hin ka hngamh asaan hnga aw... " ati mi hi dah mi a challenge bik mi biaroling asi ko rua. Hi bia ai fiang mi cu minung pakhat mission pakhat timi motto thantaar i put in Bawipa ram caah hmai ah an kal thluahmah cang ko hih. Nang na um sawh sawh rih ko maw? I hngah leen caan asi ti lo dah kaw...!!!
Ni hin hi Thanks Giving ni asi. America an rak peem ka hrawng i a rak zoh khenhtu hna Native minung pawl he ti le rawl i hrawm tti hmasa nak, dawtnak he khuasaktti hram domhnak philh lonak ni asi. Thanks Giving ni ah hin kumkhat chung i dawtnak an tem mi vialte, lomhnak chim an hrelh mi vialte kha ruat tthan in an philh sual mi caah a thar in lunglomhnak an chim tthan cang zong asi. Minung hi kok tlong ngai i hei um sawh ah cun aho hmanh nih dawt lo mi ko kan lo na in dawt ngait nak puan van lek tak tak ah cun lunglomhnak chim tlaak arak tam tuk tawn.
Minung hi thin hun awk maw, ifah sak awk maw tibantuk ah khin cun kan i reprai ngai hna hns na in dawtnak chim lei tu ah cun a dai thlang duh ngai mi kan si. Thin hun awk asi mi kan tlolh mi hi a um kho theng lo. Anenawi tiang a khawm i ai cin ken peng mi, aphilh kho lo mi a ruat tthan lengmang mi kan si tik ah Thanksgiving Day tal hi cu lunglomhnak chim awk kan theih lo hmanh ah midang palhnak kan i cinken ti lo ni tal ah khin hei hmang kho ve usih law a ttha hnem ngai hnga. Pathian nih minung hi condition um lo in akan dawt ko na in hmunkhat te ah cun condition ai hauh ve. Cu cu mi ngaih thiam nak zawn te hi asi. Mi dang nan ngaih thiam hna lo ah cun ngaih thiam nan si ve lai lo ti asi ko. Midang sualnak kan ngaih thiam hna lo bu, kan icinken bu pi cun asin phaak khawh asi lo.
Presidential candidate Romney nih achim mi cu "America consitution cu Pathian nih hna tlaak pi mi constitution asi awk asi" ati. Naite ah ka hawi pa Sizung in arak chuak i "Sayamah te an ttha tuk le sizung chuah i aho nih dawt lem ti lo nak in sizung i um i dawt ihlawh na lo pi dawt vai i hlawh ngai hna kha anuam deuh ding alo" a ti. Asi taktak. America cu dawtnak hi phung ah an ser, mi dang va ngaih thiam te hna hi phung ah an ser, mi lung fah ter lo, mi lung lomh ter hna hi phung ah an ser tik ah officially te in rian an ttuan cio bu ah mikip nih dawtnak kha an rak tep chung cio cang ko. An rian cio an ttuan cio ko mi ah khan " kai lawm tuk e" va ti ding khi an rak si. Zei ruang ah ti ah Dawtnak kha phung ah an ser khawh caah asi. Hi hi Khrihfa mi hna nih vulei ah kan rianh bik mi rian lian ngan bi zong arak si.
Sermi thil vialte aciasa i akan pe tu thli thiang le ti thiang ceunak le nunnak akan pe tu Pathian sin ah lomhnak bia chim lo in kan um sual maw? Pathian nih aciasa i minung akan peek chih mi asi lo nak MARS hin Mother Nature kan ti mi vulei cung tabawah hi van cuan kho usih law kan lung hi afim deuh suaumau ko hnga.
Aciasa i chiah mi vulei duhdim te hman nak le damnak tling akan pe tu kan Pathian cung ah lomhnak chim lo in kan um sual maw? Zaan khat sizung um man Bill zeizat dah kan peek, Oxygen gas man zeizat dah an peek, Kidney tramsplant zei tluk in dah a man afah? A ei kho, a ding kho, a ttuan kho, akawl kho, acawl kho, acaang kho kan si mi te hmanh ah dawtnak chim ding a tam ning hi mu?
Ram le miphun ca i adir mi nusal pasal ttha hna, ram hruaitu le cozah hna cung ah tah lomhnak chim awk thei lo in kan um sual maw? Laimi le bang cu ramdang kan phaak ka in Welcome Money, foodstamp, Cash money, Medicaid, Tax return... ti in kan tuh lo mi kan zuun mi hi zei zat rem ruam dah asi hnga? Hi bang hna cung ah hin lomhnak chim awk a thei lo mi hna kan si sual maw? Asiloah hi bantuk a um khawh nak ding ca i khua arak khaang tu, Lai arak rel tu hna tah aho ho dah an si ti hna hi kan thei hna maw? Kan Bible ah michambau ka si ti ai hnga mi cu mi lunglawm mi an ava si dah ati bantuk te khin vuleicung zong ah Refugee asinak a claim kho lomi sifaak santlailo tampi cu an mah har in an har ko rih na in kan nih hna cu refugee asinak a claim kho mi, sifah harsatnak ai hlawkpi kho mi kan si hna hi aho ruang ah dah asi? CNF cung hna, CHRO hna hi ahoho nihdah an rak dirh, zeitindah rian an rak ttuan ti hna hi thei lo pi in kan um sual hna maw? Khuacaan ah Khrihfabu ah siseh, innkip ah siseh, bomhnak tete an kal hal mi hna hi a ruat thiam lo le a thei thiam lo mi hna kan rak si sual maw? Mah bantuk systemetic te i akal mi theih thiam lo hi phung ning in ngaih thiam khawh asi lo mi arak si. Cu caah ni hin bantuk dawtnak phung nih akal pi ni tal ah hin cun kan sining he ai pehtlaih mi thil dihlak cung ah khua faak pi ruat in dawtnak hngal tthan ding khi asi.
Thanks Giving ni hi kum khat chung i mi nih kan cung i sualnak an tuah mi vialte kan philh piak hna ni, kan icin ken ti lo ni ah cang seh law kumkhat chung i dawtnak kan tem mi vialte kan nunnak record chung i kan khumh ni ah cang hraam seh law cu ti cun ni hin bantuk i kan lunglomnak ni tawi te hi adongh lai phaan awk a um ti lo mi lunglomhnak tiang kan ilanh pi hna lai mu...
Hluanku pa
Note: Mizoram i CBCUSA civui arak zawh mi an GS Rev. Hrawngzuala bia hi 2012 Thanks Giving Biaroling caah van char tthan ka duh. "USA um mi Laimi kan hngar tuk mi hna pakhat a um, India rupee le Burma kyat he Bawipa rian ttuan hi cu a miak lo tuk mi khi ka lawh ter, nan mah bantuk in US dollar in lahkhah ei ve ning law zei tluk khin hme Bawipa mission rian ttuannak ding ah hin ka hngamh asaan hnga aw... " ati mi hi dah mi a challenge bik mi biaroling asi ko rua. Hi bia ai fiang mi cu minung pakhat mission pakhat timi motto thantaar i put in Bawipa ram caah hmai ah an kal thluahmah cang ko hih. Nang na um sawh sawh rih ko maw? I hngah leen caan asi ti lo dah kaw...!!!
Legalism Vs Grace
Grace le Legalism (Pathian veel le Phung itlaih) timi kong hi Khrihfabu kip nih hin thei cio hna usih, ruat cio hna usih ti in hi capar hi ka rak ttial. Dr. Michael Youssef nih achimmi cu "khamhnak hi Pathain veel thawng lawnglawng in asi i cupin i an chap ah cun legalism asi caah adik kho ti lo" ati. Atu lio ah hin Khrihfa le Khrihfabu vialte hi Grace ah ihngat lo in Legalism tu ah an ihngat dih nawn cang hna i Thiangthalrau nih hin Grace cung lawng ah rian a ttuan tik le legalism cung ah rian a ttuan lo tik ah zuumtu ai timi mi tampi lak ah buaibainak achuak. Khrihfa pakhat le pakhat karlak, Khrihfabu pakhat le pakhat kan ipehtlaihnak hi Khrih Dawtnak si ti lo in Legalism hri tu in an si hna i Khrihfabu hna hi an lian deuh deuh dawtnak azor deuh deuh ti cu mithmuh le kuttongh bantuk asi cang. Cu bu na si maw, kha bu na si maw, cu member na si maw, cubantuk ah nai tel maw tibantuk ramri hmetete nih Khrihfa pakhat le pakhat karlak ah dalnak tampi atuah tik ah Dawtnak mitsuruang pakhat ai tlaihmi si dawh kan si ti hna lo. Khrihfau hna nih hin dawtnak an dir pi khawh ttung lo i azor lei apanh ding asi ah cun Khrihfabu hna hi a hmetete lawngte an si hi a ttha deuh ding khi arak si. Lianh le ngan hi Khrihfabu ral asi. Atu kan si cio ning cu mah le Khrihfabu Constitution le By law lawng ah kan dir tik ah aho nih kan kong zong caih ngam ti lo ding in Khrihfabu hna hi an um i kan vailamtah hi toidornak le teminnnak muisam keng ti lo in keimah timi muisam tu an keng cang. Khrih hi rak ra taktak seh law kan Khirhfabu le By law hi azuul kho ve hnga maw ti hna hi abingtelet in ruah hram thok tthan kan phaan cang. A taktak ti ah cun Khrihfabu taktak asimi nih hin sovereign power bantuk angeimi constitution le by law angeih ding asi lo, Pathian kha number one ah hmunhma apek ah cun constitution le Bylaw cung ah khin.. Pathian duhning asi ah cun...!! timi BIA a um peng ding asi.
Legalism, in Christian theology, is a sometimes-pejorative term referring to an over-emphasis on discipline of conduct, or legal ideas, usually implying an allegation of misguided rigor, pride, superficiality, the neglect of mercy, and ignorance of the grace of God or emphasizing the letter of law over the spirit. Legalism is alleged against any view that obedience to law, not faith in God's grace, is the pre-eminent principle of redemption. Its opposite is the doctrine of Sola Fide, which is the traditional Protestant view that believing in Jesus Christ is the only requirement for receiving eternal life.
Dr. Youssef nih anolh rih mi cu.. Pathian veel i aral nganbik cu Legalism hi asi ati rih. Legalism timi phung le lam ai tlaih sawhsawh mi Khihfa nih cun Pathian dawtnak le veel hi an ka lawng in an chim khawh i an thinlung tak in an feel kho lo, cu tik ah thiangthlarau nih an thinlung ah rian a ttuan ti lo i an minung sinak lawng in Pathian an biak tik ah cubantuk zumhnak cu pakpalawng azuum mi bantuk khi an si. Kan zumh an ti ve ko, an theih mi tiang cu an zumh ve ko na in an zumh mi ning in nun an huam ti lo. Bible rel an huam ti lo, Thlacam an huam ti lo, Pathian thangtthat an huam ti lo, mahbantuk in Dawtnak generate atuah tu zeihmanh an cawl lo tik ah Khrih min in rian an ttuan, Khrin min in bia tampi an chim ve ko na in Khrih dawtnak in ara mi si ti lo in anmah pumpak sining lawng te in an tuah cang. Thlarau lei isiaherhnak ngai ngai ngei lem lo i bu caah a ttha, miphun caah a ttha, minung hawi caah a ttha ti i hnabei i cawlcangh te hna hi legalsim timi cu asi.
Khrihfabu hna hi zei ruang ah dah an dir hna? Hlaan lio Khrihfa tuanbia Video te hna zoh ah cun fiang te in an lang hna i Khrihfa ka si ti hi cu thih ka ngamh i ka Khrihfa hawi caah aherhmi poh ka ngamh ti bantuk hawi hmai i rak dirp khi arak si. Midang Khrihfa asi lomi nih hin Khrihfa hna an umtuning phundang tuk i arak um mi khi an khuaruah arak har ngai ngai. Hremnak tang i an rak um lio hawi hna ah cun minung pakhat Khrihfa ka si ai ti mi an rak hmuh hna i an rak ilomhning cu ai daw taktak mi nupi le pasal bantuk bak khin itlaihchan colh asi i cuticun an thilrit zong an rak ichawng hna. An karlak ah dawtnak phung dah ti lo zeidang phung zeihmanh a rak itenh kho lo. Pakhat le pakhat an isiaherh cemmi cu an thlarau ca asi.
Caan ahong kal lengmang i Bible zong cu ttial arak si bantuk in kan van zawh thluahmah tik ah atu hika hi kan phaan cio cang hna. Atulio ah hin hmun le hma thar ah Khrihfabu kan dirh tik ah thlarau lei isiaherhnak ruang ah si lo in kan rak tuah tawn mi asi ruang i dirh hi atam deuh cang. Phundang i chim ah cun dawtnak ruang ah si lo in aphung asi ruang i adir mi kan si deuh hna. Grace ruang ah si lo in legalism ruang ah an dir cang. Kan Khrihfabu hna hi Surgery tuah in dawtnak hi kawl hnik usih law hmuh awk a um ti hnga maw! Abiana ah atu kan Laimi Khrihfabu hna nih sentitive ngai i kan ton cio mi cu kan Khrifabu member pakhat budang i tthial ai timh tik ah aphunphun in lam kan kawl dawtnak ngai ngai itel lemlo, thlarau lei isiaherhnak ngai ngai ngei lo in a cheuhracheukhat ruang ah maw asi lo ah asinak pakhatkhat ruang ah maw kan Khirhfabu chung i a um kha asi khawh chung in kan izuam. Thlarau lei ah chambaunak le dawtnak lei ah chambaunak kan ngeih mi khi zoh lo in member kan zor lai ding le kan thawhlawm a zor lai ding mi te hna tu khi kan ruat i cucu khrihfabu vialte nih zual hma ngai i an izawtpi dih ciomi asi.
Dr. David Jeremiah nih achim rihmi cu "Biatak nih cun luatnak, luatnak taktak akan peek, asinain kan nih cu Biatak kan theih kan ti le cangka legalism tang ah kan luut duahmah ko " ati. Sal luatnak in Minak pawl an rak luat ka ah hin micheukhat cu luat i mah te i tthutto le rian te hna kawlhawl kha an rak thiam lo, an rak iziak lo caah luat duh lo in sal si kha an rak ithim ti arak si. Cu lak ah Pakhatpa cu.. na luat cang ti ah Abraham Lincoln pumpak nih arak ti tik ah luat timi cu zei asi athei thiam ve ti lo i ka luat ah cun zeitindah ka um lai? ati ti asi. Na duhmi bia poh na chim khawh, na duh mi thil poh na tuah khawh, na duh nak poh ah na kal kho ti ah President nih ati tik ah ai zumh lo i "ka duh mi poh maw ka tuah khawh lai? ati i i President nih cun " Aw!" ati i "Biatak maw" ati tthan i "Biatak" ati tik ah asi ah cun "na chim bantuk te in na umnak poh ah ka um ve lai i na kal nak poh ah ka kal ve lai na duh poh in na ka ti caah...." ati ti asi. Cutik ah President nih cun amah sin ah cu sal cu arak i umpi taktak. Aluatnak cu President sin um sinak kha arak si. Mah bantuk hi Khrih nih luatnak akan peek mi cu asi. Kan luatnak hi Amah duhchung i ibiak khawhnak zalong te i akut tang i anawl zulh khawhnak caah kan luat mi khi arak si Heleluijah......
Miluat kan sinak hi ttha te in kan iruah tthan hna ahau i miluat kan sinak sal i atan ter tthan kho tu cu Dawtnak lawnglawng hi asi awk asi. Zei caah ti ah nawlbia lak i anganbik mi ai tlaihmi Khrihsal kan si cang caah amah sin i a um ding mi le Amah duhning i anung ding ca i aluat mitu khi kan si. Kan mah te i kan iser chommi phung le phai tang i ai taap ding i a luatmi kan si lo. Cutin si lo in kan mah nih kan ser mi phung in kan ittem hna tik ah Khrihfabu ah aluat lo bik hi hruaitu le Pastor hna hi an si lehlam cang. Hruaitu asi mi pohpoh an luat lo ning afaak deuh deuh i aluat cemmi cu Khrihfabu chung i pumh zong ai puum bal thenglomi zutama le phe tama tu hna khi an si. Zeiruang ah dah anluat ti ah cun sualnak lei tu ah an luat caah asi. Dawtnak lei ah cun Legalism phung nih akan tlaih dih i aho hmanh an cawl kho ti lo. Khrih veel nih cun dawtnak kuttang ah luatnak akan peek. Sualnak lei i luatnak ape tawn tu cu aho dah si ticu kan theih cio ko si lo maw!
Dr. David Jeremiah nihcun Legalism hi Khuchia sin in ara mi asi i mah hi nih hin Khrihffabu vialte an thaw chuah kho ti lo in atuah cang hna. Member vialte kha dawtnak lei ah miluat si ti lo in sualnak lei tu ah miluat asi ter hna i Legalism faak deuh i a hmang mi Khrihfabu khi va zoh hma hmanh uh.. Biatak an thei lo chin lengmang lai i an chung ah dawtnak a um ti lai lo ati.
Zumhnak cu theih nak in ara. Kan theih mi van zumh tiang khi cu a har lo, asinain kan zumhnak inunpi tu khi ahar i azumhnak ah Thiangthlarau nih abomh i Pathian dawtnak ahngal cang mi nih cun vulei pi hi Thlarau lei isiaherhnak dawtnak mit in an hmuh cang. Thiangthlarau nih amit adei ter ve lo mi tu nih cun Pathian dawtnak kha Legalism tiang lawng an phaak pi khawh.
Grace le Legalism (Pathian veel le Phung itlaih) timi kong hi Khrihfabu kip nih hin thei cio hna usih, ruat cio hna usih ti in hi capar hi ka rak ttial. Dr. Michael Youssef nih achimmi cu "khamhnak hi Pathain veel thawng lawnglawng in asi i cupin i an chap ah cun legalism asi caah adik kho ti lo" ati. Atu lio ah hin Khrihfa le Khrihfabu vialte hi Grace ah ihngat lo in Legalism tu ah an ihngat dih nawn cang hna i Thiangthalrau nih hin Grace cung lawng ah rian a ttuan tik le legalism cung ah rian a ttuan lo tik ah zuumtu ai timi mi tampi lak ah buaibainak achuak. Khrihfa pakhat le pakhat karlak, Khrihfabu pakhat le pakhat kan ipehtlaihnak hi Khrih Dawtnak si ti lo in Legalism hri tu in an si hna i Khrihfabu hna hi an lian deuh deuh dawtnak azor deuh deuh ti cu mithmuh le kuttongh bantuk asi cang. Cu bu na si maw, kha bu na si maw, cu member na si maw, cubantuk ah nai tel maw tibantuk ramri hmetete nih Khrihfa pakhat le pakhat karlak ah dalnak tampi atuah tik ah Dawtnak mitsuruang pakhat ai tlaihmi si dawh kan si ti hna lo. Khrihfau hna nih hin dawtnak an dir pi khawh ttung lo i azor lei apanh ding asi ah cun Khrihfabu hna hi a hmetete lawngte an si hi a ttha deuh ding khi arak si. Lianh le ngan hi Khrihfabu ral asi. Atu kan si cio ning cu mah le Khrihfabu Constitution le By law lawng ah kan dir tik ah aho nih kan kong zong caih ngam ti lo ding in Khrihfabu hna hi an um i kan vailamtah hi toidornak le teminnnak muisam keng ti lo in keimah timi muisam tu an keng cang. Khrih hi rak ra taktak seh law kan Khirhfabu le By law hi azuul kho ve hnga maw ti hna hi abingtelet in ruah hram thok tthan kan phaan cang. A taktak ti ah cun Khrihfabu taktak asimi nih hin sovereign power bantuk angeimi constitution le by law angeih ding asi lo, Pathian kha number one ah hmunhma apek ah cun constitution le Bylaw cung ah khin.. Pathian duhning asi ah cun...!! timi BIA a um peng ding asi.
Legalism, in Christian theology, is a sometimes-pejorative term referring to an over-emphasis on discipline of conduct, or legal ideas, usually implying an allegation of misguided rigor, pride, superficiality, the neglect of mercy, and ignorance of the grace of God or emphasizing the letter of law over the spirit. Legalism is alleged against any view that obedience to law, not faith in God's grace, is the pre-eminent principle of redemption. Its opposite is the doctrine of Sola Fide, which is the traditional Protestant view that believing in Jesus Christ is the only requirement for receiving eternal life.
Dr. Youssef nih anolh rih mi cu.. Pathian veel i aral nganbik cu Legalism hi asi ati rih. Legalism timi phung le lam ai tlaih sawhsawh mi Khihfa nih cun Pathian dawtnak le veel hi an ka lawng in an chim khawh i an thinlung tak in an feel kho lo, cu tik ah thiangthlarau nih an thinlung ah rian a ttuan ti lo i an minung sinak lawng in Pathian an biak tik ah cubantuk zumhnak cu pakpalawng azuum mi bantuk khi an si. Kan zumh an ti ve ko, an theih mi tiang cu an zumh ve ko na in an zumh mi ning in nun an huam ti lo. Bible rel an huam ti lo, Thlacam an huam ti lo, Pathian thangtthat an huam ti lo, mahbantuk in Dawtnak generate atuah tu zeihmanh an cawl lo tik ah Khrih min in rian an ttuan, Khrin min in bia tampi an chim ve ko na in Khrih dawtnak in ara mi si ti lo in anmah pumpak sining lawng te in an tuah cang. Thlarau lei isiaherhnak ngai ngai ngei lem lo i bu caah a ttha, miphun caah a ttha, minung hawi caah a ttha ti i hnabei i cawlcangh te hna hi legalsim timi cu asi.
Khrihfabu hna hi zei ruang ah dah an dir hna? Hlaan lio Khrihfa tuanbia Video te hna zoh ah cun fiang te in an lang hna i Khrihfa ka si ti hi cu thih ka ngamh i ka Khrihfa hawi caah aherhmi poh ka ngamh ti bantuk hawi hmai i rak dirp khi arak si. Midang Khrihfa asi lomi nih hin Khrihfa hna an umtuning phundang tuk i arak um mi khi an khuaruah arak har ngai ngai. Hremnak tang i an rak um lio hawi hna ah cun minung pakhat Khrihfa ka si ai ti mi an rak hmuh hna i an rak ilomhning cu ai daw taktak mi nupi le pasal bantuk bak khin itlaihchan colh asi i cuticun an thilrit zong an rak ichawng hna. An karlak ah dawtnak phung dah ti lo zeidang phung zeihmanh a rak itenh kho lo. Pakhat le pakhat an isiaherh cemmi cu an thlarau ca asi.
Caan ahong kal lengmang i Bible zong cu ttial arak si bantuk in kan van zawh thluahmah tik ah atu hika hi kan phaan cio cang hna. Atulio ah hin hmun le hma thar ah Khrihfabu kan dirh tik ah thlarau lei isiaherhnak ruang ah si lo in kan rak tuah tawn mi asi ruang i dirh hi atam deuh cang. Phundang i chim ah cun dawtnak ruang ah si lo in aphung asi ruang i adir mi kan si deuh hna. Grace ruang ah si lo in legalism ruang ah an dir cang. Kan Khrihfabu hna hi Surgery tuah in dawtnak hi kawl hnik usih law hmuh awk a um ti hnga maw! Abiana ah atu kan Laimi Khrihfabu hna nih sentitive ngai i kan ton cio mi cu kan Khrifabu member pakhat budang i tthial ai timh tik ah aphunphun in lam kan kawl dawtnak ngai ngai itel lemlo, thlarau lei isiaherhnak ngai ngai ngei lo in a cheuhracheukhat ruang ah maw asi lo ah asinak pakhatkhat ruang ah maw kan Khirhfabu chung i a um kha asi khawh chung in kan izuam. Thlarau lei ah chambaunak le dawtnak lei ah chambaunak kan ngeih mi khi zoh lo in member kan zor lai ding le kan thawhlawm a zor lai ding mi te hna tu khi kan ruat i cucu khrihfabu vialte nih zual hma ngai i an izawtpi dih ciomi asi.
Dr. David Jeremiah nih achim rihmi cu "Biatak nih cun luatnak, luatnak taktak akan peek, asinain kan nih cu Biatak kan theih kan ti le cangka legalism tang ah kan luut duahmah ko " ati. Sal luatnak in Minak pawl an rak luat ka ah hin micheukhat cu luat i mah te i tthutto le rian te hna kawlhawl kha an rak thiam lo, an rak iziak lo caah luat duh lo in sal si kha an rak ithim ti arak si. Cu lak ah Pakhatpa cu.. na luat cang ti ah Abraham Lincoln pumpak nih arak ti tik ah luat timi cu zei asi athei thiam ve ti lo i ka luat ah cun zeitindah ka um lai? ati ti asi. Na duhmi bia poh na chim khawh, na duh mi thil poh na tuah khawh, na duh nak poh ah na kal kho ti ah President nih ati tik ah ai zumh lo i "ka duh mi poh maw ka tuah khawh lai? ati i i President nih cun " Aw!" ati i "Biatak maw" ati tthan i "Biatak" ati tik ah asi ah cun "na chim bantuk te in na umnak poh ah ka um ve lai i na kal nak poh ah ka kal ve lai na duh poh in na ka ti caah...." ati ti asi. Cutik ah President nih cun amah sin ah cu sal cu arak i umpi taktak. Aluatnak cu President sin um sinak kha arak si. Mah bantuk hi Khrih nih luatnak akan peek mi cu asi. Kan luatnak hi Amah duhchung i ibiak khawhnak zalong te i akut tang i anawl zulh khawhnak caah kan luat mi khi arak si Heleluijah......
Miluat kan sinak hi ttha te in kan iruah tthan hna ahau i miluat kan sinak sal i atan ter tthan kho tu cu Dawtnak lawnglawng hi asi awk asi. Zei caah ti ah nawlbia lak i anganbik mi ai tlaihmi Khrihsal kan si cang caah amah sin i a um ding mi le Amah duhning i anung ding ca i aluat mitu khi kan si. Kan mah te i kan iser chommi phung le phai tang i ai taap ding i a luatmi kan si lo. Cutin si lo in kan mah nih kan ser mi phung in kan ittem hna tik ah Khrihfabu ah aluat lo bik hi hruaitu le Pastor hna hi an si lehlam cang. Hruaitu asi mi pohpoh an luat lo ning afaak deuh deuh i aluat cemmi cu Khrihfabu chung i pumh zong ai puum bal thenglomi zutama le phe tama tu hna khi an si. Zeiruang ah dah anluat ti ah cun sualnak lei tu ah an luat caah asi. Dawtnak lei ah cun Legalism phung nih akan tlaih dih i aho hmanh an cawl kho ti lo. Khrih veel nih cun dawtnak kuttang ah luatnak akan peek. Sualnak lei i luatnak ape tawn tu cu aho dah si ticu kan theih cio ko si lo maw!
Dr. David Jeremiah nihcun Legalism hi Khuchia sin in ara mi asi i mah hi nih hin Khrihffabu vialte an thaw chuah kho ti lo in atuah cang hna. Member vialte kha dawtnak lei ah miluat si ti lo in sualnak lei tu ah miluat asi ter hna i Legalism faak deuh i a hmang mi Khrihfabu khi va zoh hma hmanh uh.. Biatak an thei lo chin lengmang lai i an chung ah dawtnak a um ti lai lo ati.
Zumhnak cu theih nak in ara. Kan theih mi van zumh tiang khi cu a har lo, asinain kan zumhnak inunpi tu khi ahar i azumhnak ah Thiangthlarau nih abomh i Pathian dawtnak ahngal cang mi nih cun vulei pi hi Thlarau lei isiaherhnak dawtnak mit in an hmuh cang. Thiangthlarau nih amit adei ter ve lo mi tu nih cun Pathian dawtnak kha Legalism tiang lawng an phaak pi khawh.
Dawtnak Constitution
Step one ah khan Pathian hi Biak taktak ding asi nak kong kan ttial i zumhnak hi Biak taktak nak in ai start mi asinak kong kan ttial cang.
Step two ah Decision point in zungzal ca biakhiahnak tuah tik i tipil in nak le cu lam i kan kal tik ah thisen biakam nak he hausak kanh mi zumhnak lam cung i akal ding kan sinak kong kan langh ter cang.
Atu cu zuumtu hna kan tlaih tleng le kan suut tung pi asi mi Nawlbia nganbik (Dawtnak constitution) kong ttial kan izuam cang lai.
Love System
Ka unau pa pakhat motor accident a tong i sizung ah zarh khat hrawng a um hnu ah a chuak i inn kan ttin pah ah a chim mi cu "sayama te an tthat ning cu an ka uar ko rua ti awk in, an aw neem ning le an mithmai panh ning, an ka seihwinsa pah ko ti bak in kai ruah" ati i ka leh mi cu "nangmah an in uar ruang asi lo, an nih ram cu dawtnak hi phung ah an ser khawh ca ah an rian te an ttuan ko mi khi nang nih dawt ngai ah na rak iruah i asi, ruat hmanh, kan nih kawlram ah cun sayama te an i uah ning khi chim khawh lo pei asi khi, aruang cu kan cozah nih dawtnak hi system ah a ser kho ve lo i cu cu mipi nih kan tuar ko khih sayama te an sual ruang asi lo, kan system a tthat lo ruang asi" ka hei ti. Ka van ruah tthan tik ah cancer zawtnak in adam mi JP Biak Tin Sang chim mi i Kawlram Nurse pawl an i uah ning hna kha hna thlaam ah a hong cuang tthan taktak. Ram cangkang ah cun cozah nih dawtnak hi phung ah an ser khawh taktak. Malaysia in a hong phaan ka mi ka hawi pakhat zong nih arak caak "US um a nuamh bik nak cu khoika kan kal nak poh ah good morning, thank you, welcome, ti bantuk an chim cio i pakhat le pakhat inn ka an kan hon piak, lam kan ikian hna i mah hihi dah kei cu ka uar cem ko rua" arak ti. Dawtnak hi system i ahmang kho mi ram ah cun hi hi asi taktak. Thil kal tawn ning te in hei um cio ko mi khi pumpaak cio nih i dawt taktak bantuk khin rak feel cio khawh arak si.
Kan Bawipa Zisuh nih a Pa rian ttuan ai thok le cang ka mi a kan cawnpiak mi cu Vancung pennak kong asi. An lung a fian khawh lo caah tahchunhnak aphun phun hmang in mi arak cawn piak. Tuchan holh i chim ah cun Zisuh cawnpiaknak vialte hi vancung i khuasak tintuk ning ding, vancung administration kong khi arak si ko i a muru le abiapi bik cu Matthew 22:37 i kan hmuh mi nawlbia nganbik (Dawtnak Constitution) hi arak si. Vancung khua ah cun dawtnak hi detail in apply tuah taktak asi tik ah lomhnak daihnak in a khat taktak. Cu vancung administration cu vulei mi hna nih rak practice chung le orientation rak kai chung aherh tik ah cu cu atu i zuumtu vialte nifatin kan i cawnpiak mi ngol lo i kan au pi mi le kan vah mi pi mi tampi nih athih zong an i thih pi phah mi hi ahong si cang. Zei caah ti ah vancung pennak orientation akai lo mi cu vanram i a um kho ding kan si lo.
Divine definition of Love : 1 Korin 13 i kan hmuh mi hi vancung i hman mi dawtnak definition taktak cu asi.
Nature of love, philosophy of love, chemistry of love, theory of love, science of love ti in psychologist hna nih a phun phun in dawtnak hi analyze an tuah, research an tuah na in fiang kirker in theih khawh ngai ngai a um lo. A tlang pi in Eros timi sensual/romantic nungak tlangval karlak duhnak, Phillio timi unau ttafar family chung i dawtnak, Agape timi ruahchannak ai tel lo mi dawtnak ti in an kan tthen piak i dawtnak i amuru ah hin commitment, intimacy, le passion ti mi muru pathum a um ti asi. Cun dawtnak hi minung nih kan feel tik ah dopamine ti mi chemical phunkhat kan thluak in a chuak mi a um i cu nih cun a nuam ngai mi feeling a chuah ter fawn. A tawinak i chim ko ah cun duhnak le dawtnak hi mah ti hin vulei mi nih hin hei hman cio khi asi ko i khoika set in ai thok i khoika set ah adong ti mi tu cu psychologist le scientist hna zong nih hin atu tiang an thei kho taktak rih lo.
Kan nih zuumtu hna kan van a tthat tuk nak cu vulei cung i asunglawi cem mi dawtnak hi khoika in dah ai seem i khoika ah dah a dongh ti kha fiang te in a kan chim tu a um. Cu cu kan Bible hi asi. Cu ruang ah micheu nih Bible hi the Greatest love story ti zong in an kawh phah. John 3:16 i kan rel lengmang mi Bible caang hna hi ttha te in van rel tthan hmanh usih. A rak mak ning hi mu. "Cuticun Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai" ati bak ko hi. Hebrew 10: 5 hi rel rih hmanh usih.
5Cucaah Khrih nih vawlei i a rung ṭum lai ah khan Pathian cu a thawh i, “Raithawinak le pekchanhmi thil cu na duhmi an si lo, sihmanhsehlaw keimah caah taksa pum kha na ka timhpiak cang. 6Biakṭheng cungah a pumning in khanghmi sa cu na lawmhmi a si lo, sual thianhnak ca i thawimi sa zong na lawmhmi a si lo.7Cucaah kaa thawh i, ‘Nawlbia cauk chungah aa ṭial bantukin, Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra,’ ka ti,” a ti.
Pathian fapa Zisu Khrih vulei i arak rat ah hin vulei mi hna sin hin zei hmanh ruah chan mi a ngeih lo lawng si lo in an tuar hnga ding mi lak i a faak bik mi kha hong tuar pi i cu ti cun Amah bantuk sinak tling kha hromh ve ding khi arak si. Minung nih kan i harh cem mi cu kan nak i a har mi a niam mi hna he vai i khat khi asi i an mah nak niam i va tlaak ding lebang khi cu a ruah hmanh kan ruat zuam tawn lo. Khat lei ah le kan sining a ttha mi mi dang hromh ve hi kan siang lo taktak fawn, kan mah bantuk i mi dang an fim ve ding, an rum ve ding, an si khawh ve ding, an min a than ve ding mi kong ruah ah zaan hmanh ai hngilh kho lo mi kan um tawn khi mu. Hi vialte hi Zisuh Khrih nih vilamtah lam ah tling cicek te in a langh ter dih. A si hrim hrim ko ti ah thawhtthanak in a prove chih rih fawn. Mah ruang ah hin vulei cung tuanbia lak ah a pical cem mi le a lian ngan bik cu Thawhtthannak hi asi an ti.
Zuumlotu hna nih an ngeih mi dawtnak hi ruat hmasa hmanh usih. Khoika in dah ai thok i khoika ah dah an dongh ter? Minung le minung karlak i kan i peekchanh mi le kan i phawtzamh mi dawtnak hi cu condition pakhatkhat cung i a kal mi lawng te an si ti hi kan ifiang cio lai dah. A ruang um lo taktak in i dawt khawh hi asi hnga maw! Nulepa nih fale hi an dawt tuk cio ko hna na in fale nih chimh an ngaih lo tuk tik le dawt an i hlawh khawh ti lo tik ah nulepa tampi nih fale hlawt le tthawl te hna a tam tuk hi mu. Nungak tlangvaal karlak ah chim hmanh usih. I duh lio ah cun vaan le vulei cem chih dih in duhnak le dawtnak bia cu chim cio asi na in a caan ahongrauh tik ah condition nih apeek lo tik ah mah bia le hla vial te kha philh in nangmah maw keimah ti i nawi a hnuuk mi kan tam tuk hi mu. Kan Lai phungthluuk le bang ah cun " ka kawi ka ral ah tla" ti hna a um rih khi. Hawikom ttha cem hmanh ral bantuk in i hmuh khawh zong asi rih fawn. Cu caah vulei cung i kan hman mi dawtnak hi cu a hmun lo mi a reprai lo mi asi zia hi tam pi ruah hau lo in kan theih dih cio mi asi.
Vancung khua heavenly system i hman mi dawtnak tu cu vulei cung i apply tuah mi dawtnak bantuk asi lo. Vancung in ara mi Bawipa Zisuh zong nih hin vulei cung i kan hman mi dawtnak hi ai rinh lo, anih cu a hram thok te in vancung i hman mi dawtnak hin mivialte hi akan dawt i phundang i chim ah cun ruahchannak zei hmanh a um lo mi, condition a um lo mi dawtnak in mi vialte hi adawt hna. Mah ruang ah hin 1 John 4:8 ah Pathian cu dawtnak asi ati tik ah Pathian i character pi khi a sawh duh mi asi. Dawtnak asimi Pathian kha minung nih kan dawt khawh ve asi ah cun dawtnak system ah kan i pehtlaih ve cang caah kan mah zong cu dawtnak angei kho kan si ve cang. Tuan deuh ah kan rak ttial cang bantuk khan Pathian dawtnak a hngal mi hna cu Pathian a zuum i a bia taktak mi hna an si. An biak taktak hnu lawng ah Pathian sin i a um mi dawtnak cu minung sin ah current bantuk in arak luang kho. Cu bantuk dawtnak system ning te i Pathian he pehtlaihnak khawh cu Thlarau nih tehte akhaan mi timi cu asi. Pathian sin i arak luang mi dawtnak a feel kho taktak cang mi hna nih cun an chung i a nung mi dawtnak cu an i um pi kho ti lo. Dawtnak cu ti bantuk in asannak in a niam nak ah aluang peng ve mi asi tik ah dawtnak angei mi nih cun angei lo mi hna kha a siaherh peng ve cang hna. A siaherh hna lo ah cun dawtnak angeih lo bia tu asi. Pathian cu ceunak zong asi ti asi fawn. Ceunak cu muilak ah chiah sawhsawh khawh asi bal lo. Ceunak nih cun muihnak cu aceuh hrim hrim bantuk in dawtnak a tep cang mi nih cun Pathian a thei rih lo mi hna a hmuh tik hna ah a zoh sawh kho hrim hrim ti hna lo. Cu caah Pathian dawtnak a hngal cang mi hna an rian biapi bik le an buaipi bik mi cu zeidang asi kho ti lo. Pathian dawtnak midang hngalh ter ve hi asi ko cang. Cu ti cun midang nih Pathian dawtnak an hngalh khawh ve nak ding asi ah cun zei poh kha an sian, zei poh an huam, zei ti um zong a poi ah an chia ti lo i cu ruang ah cun mi tang zong ah vai dor khawh asi cang, mi duh lo rian zong ttuan huam asi cang, mi thangchiat le mi cong oih zong kha fawi te in inn khawh asi cang, an i lomh bik nak cu mi nih Pathian dawtnak an hngalh ve lawnglawng kha asi ko cang i cu taktak tu Khrih nih zuumtu dih lak akan cah taak mi mission rian ngan bik zong cu ahong si taktak.
Nurse nu nih arian te a ttuan ko na in mizaw nih dawt tuk ah arak iruah bantuk khan, Pathian dawtnak a hngal cang mi hna nih cun Pathian duhnak tuah cu mah rian ruah in an i ruah ve cang caah Pathan duhnak a tuah tik poh ah midang nih dawt ngai ngai ah an rak iruah i ataktak ah cun an mah pumpaak kha a va dawt kher kher hna bia asi lo. Pathian adawt ca tu kha arak si deuh. Dr. Tony Evan nih cun Paul nih " In Christ" ti i abia donghnak i a ttial mi khi ka chung i a um mi Khrih hi mi nih hngal hna seh tinak asi ati. An nih nih Pathian dawtnak kong an chim tik le an langh ter tik ah midang nih an rak thang tthat nak te hna, an rak conglomh nak te hna kha biapi tuk ah an chia ti lo. An rianh mi Pathian duhnak an tuah mi asi kha an i za khim cang. Dawtnak hi a system ning te in apply kan tuah khawh ah cun fawi te in mikip sin ah a luang kho thluah mah ding khi asi. Asiah zei ruang ah dah Pathian dawtnak ka hngal ati ve ko mi hna nih dawtnak hi kan luan ter khawh ve ne hnga lo?
Systematic Love
Kan nih kan Kawlram ah cun dawtnak hi a saannak in aniam nak lei ah luang lo in a niam nak in a saan nak lei tu ah a luang ti khawh asi. Systematic asi lo. Sizung ah mi zaw a thi deng cuahmah ko mi hna kha hro le ceer an si, sibawi le sayama te nih tthi ttha in an chawn hna lo. Khuatual ah ziknawh a atam tuk. Ziknawh timi cu sifaak nih mirum kha va tlomh an si.
Dr. Jack Graham nih cun "Pathian dawtnak hi sermi thil ah hin an lang tuk ko e" ati. Nature kan ti mi tabawah hi ttha te in kan zoh tik ah systematic te in a um dih mi an rak si i mah hi hi dawtnak nih a rak sengh tlaih dih mi arak si. Rom 8 chung ah " Zeicahtiah a kan dawtnak he cun zeihmanh nih a kan ṭhen kho lo ti kha fiang tein ka hngalh: thihnak nih siseh, nunnak nih siseh, vancung i a ummi vanmi nih si hna seh, uktu le ṭhawnnak nih si hna seh, atu caan nih siseh, hmailei caan nih siseh, 39cunglei vawlei nih siseh, tanglei vawlei nih hin siseh, an kan ṭhen kho lai lo — kan Bawipa Khrih Jesuh thawngin kan ta a simi Pathian dawtnak he a kan ṭhen khotu ding cu sermi thil dihlak ah hin zeihmanh a um lo " ati mi hi a hong si taktak. Phun dang i kan chim asi ah cun vulei cung i thil kan hmuh mi vialte i an background asiloah behind the scene ah hin Pathian dawtnak an rak um dih ti khi asi ko. Kan hmuh thiam lo asi ah cun thlarau lei ah artistic kan si lo bia asi ko lai.
Voikhat cu ka hawi pakhat a ka leeng i "kei cu Pathian nih a ka dawt tuk le hi kong ka ruah ah hin cun ka mit thli lawng a luang ko" ati i ai caih leen. Kei nih " ka dua cu ti i Pathian dawtnak na hngalh ah ziah na um sawh ko kun, choi law a hngal rih lo mi na inn pa sin ah pei luan ter colh ding asi cu, khoi na nupi le nafale hna na hromh ve kho ne hna maw? " ka ti tik ah holh awk a thei ti lo. Nawlbia ngan bik asi mi cu Pathian Dawt hmasa kha asi i a changtu cu inn pa dawt kha asi ( Mark 12:31). Inn pa cu ahodah asi? Luke 10:29 ah mizeibantuk dah kan inn pa an si cu Khrih Zisuh hrim hrim nih ttha te in define atuah hi mu. Thinlung in kan naih niam cem mi hna hi Bible nih inn pa akan ti duh mi cu an si. Vulei lei i kan inn pa taktak khi a chim duh mi asi lo. Mah hi hi Khrihfabu nih kan theih thiam abiapi tuk. Biak inn ah zei ruang ah dah ai puum mi kan tlawm tuk tawn? Kan inn pa kan i hngalh hna lo ruang ah asi. Minung kan i lawh cio lo bantuk in i ziak mi le i komh duh deuh mi kan ngei cio hna. Ai sawm kho deuh ding mile ai komh kho deuh mi an mah le an inn pa cio hlam in dawtnak hi langh ter cio hna usih law zarhpi ah biakinn ah ai puum mi hi kan khat nawn lengmang ko hna hnga. Apoinak cu dawtnak hi systematic te i akal ning hi kan theih thiam lo caah mi tampi nih cun Khrihfabu consitution le bylaw chung in dawtnak hi arak luang lai i inchungkhar sin ah a phaan lai tibantuk khin an ruah caah pastor nih akan leeng lo, thla akan cam piak lo, ti in an vuiai, an zai cang. A ngai te ti ah cun abingtelet tu in arak si i dawtnak in family in inn pa in sang le zawl in Khihfabu ah aluang ding tu khi arak si. Biak inn ah ai puum mi kan tlawm tik ah mah le inn pa cio hlam awk kan theih cio ding asi. Kawlram cozah bantuk in dawtnak system hi abingtelet in kan luan ter caah kan Khrihfabu an vuivainak le ai puum mi kan tlawm i thlarau lei ah kan si a vangh cio nak hi asi.
Zuumtu hna nih kan i tlaih mi dawtnak cu agape dawtnak asi. A kiir tthan ti lo mi dawtnak asi. A pe tu nih credit zei hmanh a hmuh ding a um lo. Credit hmuh ding in a tuah ah cun cu cu Pathian dawtnak he ai pehtlai mi asi kho ti lo. A qualify lo. Hmuh tthan ding i tuah mi dawtnak cu vulei i ai bual mi dawtnak asi i vaan a phaan mi dawtnak an si lo. Vaan i kan i phaak pi ding mi dawtnak cu mi nih an kan theih pi lo mi khi asi i Dr. David Jeremiah nih cun kan mah hmanh nih kan theih lo mi khi asi ati. Matthew 6:3 ah na keh lei le na orh lei hmanh i thei hna hlah seh ati mi khi kan mah hmanh nih thei hlah usih ti khi asi ati. Lai Baibal bel te ah nan hawi kom ttha bik hmanh nih thei hna hlah seh ti in a ttial hi mu.
Hi Agape dawtnak hi khuatual (field) ah kalpi le hman asi tik ah zeitindah stragetic plan kan suai piak ne lai? A cung i kan langh ter cang bang khan dawtnak i muru pathum asi mi commitment, intimacy le Passion timi kha ttha te in kan i fian ahong hau cang. Commitment timi cu zei hmanh hual lo i rian ttuan, i peek ti khin let usih. Company ah rian ai zuam mi cu commitment an ngei ti an si i boss te nih an dawt hna, an rian hna an kai ter colh tawn hna khi. Intimacy timi cu karlak ah biathli zei hmanh um lo i sining i chimh dih, feeling i hrawm dih khi asi. Zeibiapoh ai ruah dih kho mi khi hawikom tthabik kan ti tawn hna khi mu. Nuleva hmanh biathli ai chim thlu lo mi cu i dawt khawh taktak asi lo. Passion ti mi cu i um pi kho lo i duhnak ngeih khi asi. The passion of Christ timi vulei cung i a min a thang bik mi movie ah hin Zisuh Khrih nih misual hna tlanh nak ding i a faak bik mi thih nak a tuar ah hin zei tluk in dah ai lung hmuih, a phu ati timi an langh ter nak khi asi. Tlangvaal nih nungak aco ding mi ca ah ngamh sang tuk i a cawl tik ah zei tluk in dah nu ngak caah lung a hmui! Mah bantuk emotion taktak he duhnak le dawtnak ruang i cawlcangh khi asi. Zisuh Khrih dawtnak ah hin duhnak hrim hrim ai tel ve ti asi i mah hi hi Pathian dawtnak a hngal taktak mi lawng nih an feel khawh mi asi. Akan dawt bantuk i dawt ve lo tik ah zei tluk in dah Thiangthlarau a ngah achiat? A hngal thiam mi lawng nih an hngalh tawn. Efesa 4:30 ah hi zawn hi faak hlei in a ttial hi.
Zisuh khrih caah tuar a har bik cu a tuar in mi hma asi lo, mi nihsawh le mi thlanglamh aton mi zong asi lo. Ai thih pi taktak mi a faak bik i a theih mi cu "A dawtnak kan hngalh lo mi hi arak si e"
....................................................................................................................................................................................................................................................
Step one ah khan Pathian hi Biak taktak ding asi nak kong kan ttial i zumhnak hi Biak taktak nak in ai start mi asinak kong kan ttial cang.
Step two ah Decision point in zungzal ca biakhiahnak tuah tik i tipil in nak le cu lam i kan kal tik ah thisen biakam nak he hausak kanh mi zumhnak lam cung i akal ding kan sinak kong kan langh ter cang.
Atu cu zuumtu hna kan tlaih tleng le kan suut tung pi asi mi Nawlbia nganbik (Dawtnak constitution) kong ttial kan izuam cang lai.
Love System
Ka unau pa pakhat motor accident a tong i sizung ah zarh khat hrawng a um hnu ah a chuak i inn kan ttin pah ah a chim mi cu "sayama te an tthat ning cu an ka uar ko rua ti awk in, an aw neem ning le an mithmai panh ning, an ka seihwinsa pah ko ti bak in kai ruah" ati i ka leh mi cu "nangmah an in uar ruang asi lo, an nih ram cu dawtnak hi phung ah an ser khawh ca ah an rian te an ttuan ko mi khi nang nih dawt ngai ah na rak iruah i asi, ruat hmanh, kan nih kawlram ah cun sayama te an i uah ning khi chim khawh lo pei asi khi, aruang cu kan cozah nih dawtnak hi system ah a ser kho ve lo i cu cu mipi nih kan tuar ko khih sayama te an sual ruang asi lo, kan system a tthat lo ruang asi" ka hei ti. Ka van ruah tthan tik ah cancer zawtnak in adam mi JP Biak Tin Sang chim mi i Kawlram Nurse pawl an i uah ning hna kha hna thlaam ah a hong cuang tthan taktak. Ram cangkang ah cun cozah nih dawtnak hi phung ah an ser khawh taktak. Malaysia in a hong phaan ka mi ka hawi pakhat zong nih arak caak "US um a nuamh bik nak cu khoika kan kal nak poh ah good morning, thank you, welcome, ti bantuk an chim cio i pakhat le pakhat inn ka an kan hon piak, lam kan ikian hna i mah hihi dah kei cu ka uar cem ko rua" arak ti. Dawtnak hi system i ahmang kho mi ram ah cun hi hi asi taktak. Thil kal tawn ning te in hei um cio ko mi khi pumpaak cio nih i dawt taktak bantuk khin rak feel cio khawh arak si.
Kan Bawipa Zisuh nih a Pa rian ttuan ai thok le cang ka mi a kan cawnpiak mi cu Vancung pennak kong asi. An lung a fian khawh lo caah tahchunhnak aphun phun hmang in mi arak cawn piak. Tuchan holh i chim ah cun Zisuh cawnpiaknak vialte hi vancung i khuasak tintuk ning ding, vancung administration kong khi arak si ko i a muru le abiapi bik cu Matthew 22:37 i kan hmuh mi nawlbia nganbik (Dawtnak Constitution) hi arak si. Vancung khua ah cun dawtnak hi detail in apply tuah taktak asi tik ah lomhnak daihnak in a khat taktak. Cu vancung administration cu vulei mi hna nih rak practice chung le orientation rak kai chung aherh tik ah cu cu atu i zuumtu vialte nifatin kan i cawnpiak mi ngol lo i kan au pi mi le kan vah mi pi mi tampi nih athih zong an i thih pi phah mi hi ahong si cang. Zei caah ti ah vancung pennak orientation akai lo mi cu vanram i a um kho ding kan si lo.
Divine definition of Love : 1 Korin 13 i kan hmuh mi hi vancung i hman mi dawtnak definition taktak cu asi.
Nature of love, philosophy of love, chemistry of love, theory of love, science of love ti in psychologist hna nih a phun phun in dawtnak hi analyze an tuah, research an tuah na in fiang kirker in theih khawh ngai ngai a um lo. A tlang pi in Eros timi sensual/romantic nungak tlangval karlak duhnak, Phillio timi unau ttafar family chung i dawtnak, Agape timi ruahchannak ai tel lo mi dawtnak ti in an kan tthen piak i dawtnak i amuru ah hin commitment, intimacy, le passion ti mi muru pathum a um ti asi. Cun dawtnak hi minung nih kan feel tik ah dopamine ti mi chemical phunkhat kan thluak in a chuak mi a um i cu nih cun a nuam ngai mi feeling a chuah ter fawn. A tawinak i chim ko ah cun duhnak le dawtnak hi mah ti hin vulei mi nih hin hei hman cio khi asi ko i khoika set in ai thok i khoika set ah adong ti mi tu cu psychologist le scientist hna zong nih hin atu tiang an thei kho taktak rih lo.
Kan nih zuumtu hna kan van a tthat tuk nak cu vulei cung i asunglawi cem mi dawtnak hi khoika in dah ai seem i khoika ah dah a dongh ti kha fiang te in a kan chim tu a um. Cu cu kan Bible hi asi. Cu ruang ah micheu nih Bible hi the Greatest love story ti zong in an kawh phah. John 3:16 i kan rel lengmang mi Bible caang hna hi ttha te in van rel tthan hmanh usih. A rak mak ning hi mu. "Cuticun Pathian nih vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa ngeihchunte kha a pek, cucaah amah a zummi paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai" ati bak ko hi. Hebrew 10: 5 hi rel rih hmanh usih.
5Cucaah Khrih nih vawlei i a rung ṭum lai ah khan Pathian cu a thawh i, “Raithawinak le pekchanhmi thil cu na duhmi an si lo, sihmanhsehlaw keimah caah taksa pum kha na ka timhpiak cang. 6Biakṭheng cungah a pumning in khanghmi sa cu na lawmhmi a si lo, sual thianhnak ca i thawimi sa zong na lawmhmi a si lo.7Cucaah kaa thawh i, ‘Nawlbia cauk chungah aa ṭial bantukin, Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah ka ra,’ ka ti,” a ti.
Pathian fapa Zisu Khrih vulei i arak rat ah hin vulei mi hna sin hin zei hmanh ruah chan mi a ngeih lo lawng si lo in an tuar hnga ding mi lak i a faak bik mi kha hong tuar pi i cu ti cun Amah bantuk sinak tling kha hromh ve ding khi arak si. Minung nih kan i harh cem mi cu kan nak i a har mi a niam mi hna he vai i khat khi asi i an mah nak niam i va tlaak ding lebang khi cu a ruah hmanh kan ruat zuam tawn lo. Khat lei ah le kan sining a ttha mi mi dang hromh ve hi kan siang lo taktak fawn, kan mah bantuk i mi dang an fim ve ding, an rum ve ding, an si khawh ve ding, an min a than ve ding mi kong ruah ah zaan hmanh ai hngilh kho lo mi kan um tawn khi mu. Hi vialte hi Zisuh Khrih nih vilamtah lam ah tling cicek te in a langh ter dih. A si hrim hrim ko ti ah thawhtthanak in a prove chih rih fawn. Mah ruang ah hin vulei cung tuanbia lak ah a pical cem mi le a lian ngan bik cu Thawhtthannak hi asi an ti.
Zuumlotu hna nih an ngeih mi dawtnak hi ruat hmasa hmanh usih. Khoika in dah ai thok i khoika ah dah an dongh ter? Minung le minung karlak i kan i peekchanh mi le kan i phawtzamh mi dawtnak hi cu condition pakhatkhat cung i a kal mi lawng te an si ti hi kan ifiang cio lai dah. A ruang um lo taktak in i dawt khawh hi asi hnga maw! Nulepa nih fale hi an dawt tuk cio ko hna na in fale nih chimh an ngaih lo tuk tik le dawt an i hlawh khawh ti lo tik ah nulepa tampi nih fale hlawt le tthawl te hna a tam tuk hi mu. Nungak tlangvaal karlak ah chim hmanh usih. I duh lio ah cun vaan le vulei cem chih dih in duhnak le dawtnak bia cu chim cio asi na in a caan ahongrauh tik ah condition nih apeek lo tik ah mah bia le hla vial te kha philh in nangmah maw keimah ti i nawi a hnuuk mi kan tam tuk hi mu. Kan Lai phungthluuk le bang ah cun " ka kawi ka ral ah tla" ti hna a um rih khi. Hawikom ttha cem hmanh ral bantuk in i hmuh khawh zong asi rih fawn. Cu caah vulei cung i kan hman mi dawtnak hi cu a hmun lo mi a reprai lo mi asi zia hi tam pi ruah hau lo in kan theih dih cio mi asi.
Vancung khua heavenly system i hman mi dawtnak tu cu vulei cung i apply tuah mi dawtnak bantuk asi lo. Vancung in ara mi Bawipa Zisuh zong nih hin vulei cung i kan hman mi dawtnak hi ai rinh lo, anih cu a hram thok te in vancung i hman mi dawtnak hin mivialte hi akan dawt i phundang i chim ah cun ruahchannak zei hmanh a um lo mi, condition a um lo mi dawtnak in mi vialte hi adawt hna. Mah ruang ah hin 1 John 4:8 ah Pathian cu dawtnak asi ati tik ah Pathian i character pi khi a sawh duh mi asi. Dawtnak asimi Pathian kha minung nih kan dawt khawh ve asi ah cun dawtnak system ah kan i pehtlaih ve cang caah kan mah zong cu dawtnak angei kho kan si ve cang. Tuan deuh ah kan rak ttial cang bantuk khan Pathian dawtnak a hngal mi hna cu Pathian a zuum i a bia taktak mi hna an si. An biak taktak hnu lawng ah Pathian sin i a um mi dawtnak cu minung sin ah current bantuk in arak luang kho. Cu bantuk dawtnak system ning te i Pathian he pehtlaihnak khawh cu Thlarau nih tehte akhaan mi timi cu asi. Pathian sin i arak luang mi dawtnak a feel kho taktak cang mi hna nih cun an chung i a nung mi dawtnak cu an i um pi kho ti lo. Dawtnak cu ti bantuk in asannak in a niam nak ah aluang peng ve mi asi tik ah dawtnak angei mi nih cun angei lo mi hna kha a siaherh peng ve cang hna. A siaherh hna lo ah cun dawtnak angeih lo bia tu asi. Pathian cu ceunak zong asi ti asi fawn. Ceunak cu muilak ah chiah sawhsawh khawh asi bal lo. Ceunak nih cun muihnak cu aceuh hrim hrim bantuk in dawtnak a tep cang mi nih cun Pathian a thei rih lo mi hna a hmuh tik hna ah a zoh sawh kho hrim hrim ti hna lo. Cu caah Pathian dawtnak a hngal cang mi hna an rian biapi bik le an buaipi bik mi cu zeidang asi kho ti lo. Pathian dawtnak midang hngalh ter ve hi asi ko cang. Cu ti cun midang nih Pathian dawtnak an hngalh khawh ve nak ding asi ah cun zei poh kha an sian, zei poh an huam, zei ti um zong a poi ah an chia ti lo i cu ruang ah cun mi tang zong ah vai dor khawh asi cang, mi duh lo rian zong ttuan huam asi cang, mi thangchiat le mi cong oih zong kha fawi te in inn khawh asi cang, an i lomh bik nak cu mi nih Pathian dawtnak an hngalh ve lawnglawng kha asi ko cang i cu taktak tu Khrih nih zuumtu dih lak akan cah taak mi mission rian ngan bik zong cu ahong si taktak.
Nurse nu nih arian te a ttuan ko na in mizaw nih dawt tuk ah arak iruah bantuk khan, Pathian dawtnak a hngal cang mi hna nih cun Pathian duhnak tuah cu mah rian ruah in an i ruah ve cang caah Pathan duhnak a tuah tik poh ah midang nih dawt ngai ngai ah an rak iruah i ataktak ah cun an mah pumpaak kha a va dawt kher kher hna bia asi lo. Pathian adawt ca tu kha arak si deuh. Dr. Tony Evan nih cun Paul nih " In Christ" ti i abia donghnak i a ttial mi khi ka chung i a um mi Khrih hi mi nih hngal hna seh tinak asi ati. An nih nih Pathian dawtnak kong an chim tik le an langh ter tik ah midang nih an rak thang tthat nak te hna, an rak conglomh nak te hna kha biapi tuk ah an chia ti lo. An rianh mi Pathian duhnak an tuah mi asi kha an i za khim cang. Dawtnak hi a system ning te in apply kan tuah khawh ah cun fawi te in mikip sin ah a luang kho thluah mah ding khi asi. Asiah zei ruang ah dah Pathian dawtnak ka hngal ati ve ko mi hna nih dawtnak hi kan luan ter khawh ve ne hnga lo?
Systematic Love
Kan nih kan Kawlram ah cun dawtnak hi a saannak in aniam nak lei ah luang lo in a niam nak in a saan nak lei tu ah a luang ti khawh asi. Systematic asi lo. Sizung ah mi zaw a thi deng cuahmah ko mi hna kha hro le ceer an si, sibawi le sayama te nih tthi ttha in an chawn hna lo. Khuatual ah ziknawh a atam tuk. Ziknawh timi cu sifaak nih mirum kha va tlomh an si.
Dr. Jack Graham nih cun "Pathian dawtnak hi sermi thil ah hin an lang tuk ko e" ati. Nature kan ti mi tabawah hi ttha te in kan zoh tik ah systematic te in a um dih mi an rak si i mah hi hi dawtnak nih a rak sengh tlaih dih mi arak si. Rom 8 chung ah " Zeicahtiah a kan dawtnak he cun zeihmanh nih a kan ṭhen kho lo ti kha fiang tein ka hngalh: thihnak nih siseh, nunnak nih siseh, vancung i a ummi vanmi nih si hna seh, uktu le ṭhawnnak nih si hna seh, atu caan nih siseh, hmailei caan nih siseh, 39cunglei vawlei nih siseh, tanglei vawlei nih hin siseh, an kan ṭhen kho lai lo — kan Bawipa Khrih Jesuh thawngin kan ta a simi Pathian dawtnak he a kan ṭhen khotu ding cu sermi thil dihlak ah hin zeihmanh a um lo " ati mi hi a hong si taktak. Phun dang i kan chim asi ah cun vulei cung i thil kan hmuh mi vialte i an background asiloah behind the scene ah hin Pathian dawtnak an rak um dih ti khi asi ko. Kan hmuh thiam lo asi ah cun thlarau lei ah artistic kan si lo bia asi ko lai.
Voikhat cu ka hawi pakhat a ka leeng i "kei cu Pathian nih a ka dawt tuk le hi kong ka ruah ah hin cun ka mit thli lawng a luang ko" ati i ai caih leen. Kei nih " ka dua cu ti i Pathian dawtnak na hngalh ah ziah na um sawh ko kun, choi law a hngal rih lo mi na inn pa sin ah pei luan ter colh ding asi cu, khoi na nupi le nafale hna na hromh ve kho ne hna maw? " ka ti tik ah holh awk a thei ti lo. Nawlbia ngan bik asi mi cu Pathian Dawt hmasa kha asi i a changtu cu inn pa dawt kha asi ( Mark 12:31). Inn pa cu ahodah asi? Luke 10:29 ah mizeibantuk dah kan inn pa an si cu Khrih Zisuh hrim hrim nih ttha te in define atuah hi mu. Thinlung in kan naih niam cem mi hna hi Bible nih inn pa akan ti duh mi cu an si. Vulei lei i kan inn pa taktak khi a chim duh mi asi lo. Mah hi hi Khrihfabu nih kan theih thiam abiapi tuk. Biak inn ah zei ruang ah dah ai puum mi kan tlawm tuk tawn? Kan inn pa kan i hngalh hna lo ruang ah asi. Minung kan i lawh cio lo bantuk in i ziak mi le i komh duh deuh mi kan ngei cio hna. Ai sawm kho deuh ding mile ai komh kho deuh mi an mah le an inn pa cio hlam in dawtnak hi langh ter cio hna usih law zarhpi ah biakinn ah ai puum mi hi kan khat nawn lengmang ko hna hnga. Apoinak cu dawtnak hi systematic te i akal ning hi kan theih thiam lo caah mi tampi nih cun Khrihfabu consitution le bylaw chung in dawtnak hi arak luang lai i inchungkhar sin ah a phaan lai tibantuk khin an ruah caah pastor nih akan leeng lo, thla akan cam piak lo, ti in an vuiai, an zai cang. A ngai te ti ah cun abingtelet tu in arak si i dawtnak in family in inn pa in sang le zawl in Khihfabu ah aluang ding tu khi arak si. Biak inn ah ai puum mi kan tlawm tik ah mah le inn pa cio hlam awk kan theih cio ding asi. Kawlram cozah bantuk in dawtnak system hi abingtelet in kan luan ter caah kan Khrihfabu an vuivainak le ai puum mi kan tlawm i thlarau lei ah kan si a vangh cio nak hi asi.
Zuumtu hna nih kan i tlaih mi dawtnak cu agape dawtnak asi. A kiir tthan ti lo mi dawtnak asi. A pe tu nih credit zei hmanh a hmuh ding a um lo. Credit hmuh ding in a tuah ah cun cu cu Pathian dawtnak he ai pehtlai mi asi kho ti lo. A qualify lo. Hmuh tthan ding i tuah mi dawtnak cu vulei i ai bual mi dawtnak asi i vaan a phaan mi dawtnak an si lo. Vaan i kan i phaak pi ding mi dawtnak cu mi nih an kan theih pi lo mi khi asi i Dr. David Jeremiah nih cun kan mah hmanh nih kan theih lo mi khi asi ati. Matthew 6:3 ah na keh lei le na orh lei hmanh i thei hna hlah seh ati mi khi kan mah hmanh nih thei hlah usih ti khi asi ati. Lai Baibal bel te ah nan hawi kom ttha bik hmanh nih thei hna hlah seh ti in a ttial hi mu.
Hi Agape dawtnak hi khuatual (field) ah kalpi le hman asi tik ah zeitindah stragetic plan kan suai piak ne lai? A cung i kan langh ter cang bang khan dawtnak i muru pathum asi mi commitment, intimacy le Passion timi kha ttha te in kan i fian ahong hau cang. Commitment timi cu zei hmanh hual lo i rian ttuan, i peek ti khin let usih. Company ah rian ai zuam mi cu commitment an ngei ti an si i boss te nih an dawt hna, an rian hna an kai ter colh tawn hna khi. Intimacy timi cu karlak ah biathli zei hmanh um lo i sining i chimh dih, feeling i hrawm dih khi asi. Zeibiapoh ai ruah dih kho mi khi hawikom tthabik kan ti tawn hna khi mu. Nuleva hmanh biathli ai chim thlu lo mi cu i dawt khawh taktak asi lo. Passion ti mi cu i um pi kho lo i duhnak ngeih khi asi. The passion of Christ timi vulei cung i a min a thang bik mi movie ah hin Zisuh Khrih nih misual hna tlanh nak ding i a faak bik mi thih nak a tuar ah hin zei tluk in dah ai lung hmuih, a phu ati timi an langh ter nak khi asi. Tlangvaal nih nungak aco ding mi ca ah ngamh sang tuk i a cawl tik ah zei tluk in dah nu ngak caah lung a hmui! Mah bantuk emotion taktak he duhnak le dawtnak ruang i cawlcangh khi asi. Zisuh Khrih dawtnak ah hin duhnak hrim hrim ai tel ve ti asi i mah hi hi Pathian dawtnak a hngal taktak mi lawng nih an feel khawh mi asi. Akan dawt bantuk i dawt ve lo tik ah zei tluk in dah Thiangthlarau a ngah achiat? A hngal thiam mi lawng nih an hngalh tawn. Efesa 4:30 ah hi zawn hi faak hlei in a ttial hi.
Zisuh khrih caah tuar a har bik cu a tuar in mi hma asi lo, mi nihsawh le mi thlanglamh aton mi zong asi lo. Ai thih pi taktak mi a faak bik i a theih mi cu "A dawtnak kan hngalh lo mi hi arak si e"
....................................................................................................................................................................................................................................................
Zeitindah lung thlehnak (Decision) hi kan tuah khawh cio lai?
Laimi kan chambau ngai nak pakhat a lang saar ngai mi cu Decision making zawn ah hin asi. Nupi tthit hmanh i nulepa nih rak hal piak chom arak i rinh deuh mi miphun kan si caah kan mawh lo ngai ko na in mawh lo khawh asi ti lo chan le caan kan phanh cang caah kan duh zong duh lo zong ah Decision point ah hin kan dir cio a hau ve cang. Minung pakhat nih a chan chung i athil tuah mi a biapi bik cem cu Decision atuah lio caan hi a si. Decision ttha te i tuah khawhnak ding ah minung i kan chia ttha thleidannak hi a work a hau. Chia ttha thleidannak ttha te i a hmang kho mi hi mifim timi cu an si. Micheu nih Fimnak cu ca uk chung ah a um an ti, Bible tu nih cun Pathian ttih hi fim hramthoknak asi (Proverb 1:7) ati ve. Khoika set ah dah a um van kher hlai deuh hnik usih.
Kan hnu i Singapore i kan pi Daw Suu bia chim mi kha kan ciing ti dek maw? Hawaii tikulh i seihku aziin nak i achim mi bia tete hna kha. A biacah "minung pakhat caah abiapi bik ti i ka ruah mi cu a dik mi le ahman mi lungthlehnak (sungphiatchet) tuah thiam hi asi ko e, cu caah a hman mi sungphiatchet tuah kho hraam uh ti ah saduh kan thah piak hna" ati kha mu. Mah achim lio ah khan ka lung a ttha lo ngai mi cu " aw.. asi na cun pei Pathian thim cu nai palh ve i Buddha Pathian biak ding cun nai sungphiat cu, na fimnak vialte hi pakpalawng asi ve ko e" ti in kei mah le keimah ka rak i caih. Achim mi hi adik tuk mi cu asi. Kan ram le kan miphun mipi nih ahman mi sungphiatchet an tuah khawh lo ah cun politic ti i re theih le pumpeek i an cawl lengmang mi zong hi zero lengmang ah ai chuah tthan ding khi asi tak ko. A hman mi lungthlehnak (sungphiatchet) tuah khawh nak ding ah a herh bik mi cu knowledge thuuk deuh le kau deuh ngeih hi asi ti asi na in kan nih zuumtu hna caah cun asi thlu fawn lo. Kan nih nih Pathian kan biak khawh hi cu Amah nih lam arak kan sial piak hmasa ca tu ah asi (1 John 4:19). Saya Gum Aung (Buddhist convert) nih arak chim mi "a hmaan mi Pathian biak khawh hi vulei cung ah a harsa bik mi a si" ati mi kha adik tuk mi asi. (Saya Gum Aung phungchim ngaihnak thawng in kan umnak pawng i a um mi kawl Buddhist pakhat Khrihfa ah a luut ti ah nai te ah an ka chimh. Bawipa ka thangtthat). Chim duh mi cu Pathian kan hngalh khawhnak ding ah hin minung nih decision tuah ahau hmasa lo, Pathian hi Pathian asi ti theih lawnglawng hi arak biapi mi asi ti hi asi.
Tuan deuh ah kan langh ter cang bantuk khan mi cheu khat cu lungthlehnak tuah hi kan ngamh lo, a si khawh chung in kan hrial i cu ti ngai ngai a lung ai thleek bal lo mi hi Laimi lak ah hin kan tam ngai ngai lai ti ka zumh. Lunthlehnak (Sungphiatchet) tuah hrial hi ral chiat phun khat asi. Zei caah ti ah decision pakhat hi mawhphurhnak nih a hnu in a zulh peng mi asi. Mi tampi nih fawi zaang te in kan chim lengmang mi khuatual bia cu "nangmah nih a ttha lai na ti ning khan rak ti ko" ti hi asi. Ttha te i analyze tuah ah cun hi bia hi uar tuk ding a rak si lo. Zei caah ti ah mi pakhat kha mawhphurhnak zeimawzat kan hei peek khi asi ko. Pakhat nih a ttha lai ati ning in avan tuah taktak i pakhatkhat a can tik ah "ka rak ruah cia pah ko na in aw/silai ka ti ttheu/na theih rua lai ka ti cu teh/ hi ceo hi maw na rak si ko...' tibantuk in bianeek a phun phun nih arak zulh tawn i cu caah "nangmah nih a ttha lai na ti ning in rak ti ko" ti mi hi miphun dang hna nih cun an hmang tuk lo. Phun dang i chim ah cun min kan thuut (Sign) mi hi mawhphurhnak he tuah mi an si i mah ruang ah min kan thuut ding pohpoh ttha te in theih hma sa aherh nak hi asi. Kan mah nih kan tuah mi si lo, mi dang nih a ttha an ti cia mi hna tlaak pi nak min thuut hmanh hi fawi te hlek in tuah ding mi asi lo. Asinain min thuut lo in zei hmanh tuah khawh asi lo tik ah kan duh zong duh lo zong ah min cu thuut a hau cang. Thei hua ha lo i min kan thuut ruang ah tangka cei lak sungh khawh asi, creidit faak lak in a chia kho i ningzah mualpho nak tiang zong phaak khawh asi. A hman mi Decision kan tuah khawhnak ding ah background knowledge zong zeimaw zat tal cu kan ngeih ve hrim hrim a hau. Pathian nih hin a hruut taktak lo mi poh cu hi knowledge hi kan chiattha thleidannak he hin akan peek chih dih mi asi. A hmang mi le hmang lo mi lawng in kan i dang. Background knowledge caah mi cheu khat cu fimnak an cawng i PhD tiang hna an phaan, scientist tiang hna an phaan i vulei caa ah tuanbia ttha ttha an ttial, neh le nang ngan pi pi an ngeih ta. Micheu khat tu nih cun Pathian peek mi chiattha thleidannak cu zei ah rel lo in fimnak zong an kawl lo, thiam nak zong an kawl lo, hngalh mi zei ngai ngai ngei lem lo i an um tik ah Decision point zawn a phaak tik ah ro lung an bun tawn. Privacy taktak asi mi zawn hna i ca thiam lo ruang le holh theih lo ruang i midang va roih an hauh i kan pumpaak konglam a herh lo mi i an kan theih piak dih hi cu a poi ti hlei chim ding a um ti lo, ifahsak lo awk hrim zong a ttha lo.
Pathian nih minung akan peek mi lak ah a ttha bik mi cu kan chia ttha thleidannak hi asi. A sung lawi bik cu kan duh thim nak hi asi. Kan chia ttha thleidannak hmang i duh thiam nak tuah ding hi Pathian nih minung akan peek mi ttuan vo lak ah a ngan bik mi arak si fawn. Adam sin ah mah ttuanvo pi hi peek arak si na in anupi Eve kha setan nih a hlen hma sa i cu hnu ah Adam nih anupi duhnak kha Pathian duhnak nak in ai thim deuh i an nu bia a ngaih tik ah vulei pi cu chiatserh asi ko cang. Hi zawn ah theih apiabi ngai ngai mi cu 1Timote 2:14 hi asi. Eve hi asual hmasa cu asi na in mawhphurhnak taktak a ngei lo. Zei ruang ah ti ah anih cu hlen khawh mi asi caah asi. Nu hi hlen khawh mi an si tinak asi (Biaknak/Khrihfabu ah hin nu hi lu bik ah chiah phung an si lo, decision maker an si lo tinak asi) Adam tu cu hlen khawh mi asi lo, a chia ttha thleidannak kha apah chih, overwrite atuah tik ah cu cu Pathian nih a ngaih thiam khawh lo mi cu asi i cu ti cun vulei pi cu muihnak chung ah a luut ruangmang ve. Mah hi hi zei he dah kan tah chunh lai? Khrihfabu tampi ah zuding saei, kuakzu, khaini hmawm ti in lenglang sualnak a tuah cuahmah mi tampi kan um hna i mah hna nih hin zei kan tuah ti hi Bible hmuh ning in an i hmu kho lo, an i hngal kho lo, setan hlennak chung i an um hi an i hngal lo. Mah bantuk Khrihfabu ah an um tik ah hruaitu hna nih an mithmai zoh in an tuahsernak kha mawh phurh nak ngeih ter ti lo in compromise an tuah piak hna i cu ti cun Khrihfabu tampi cu vulei muilak i arak i thaam bantuk thiam tthiam khan i thaam tthan lengmang asi ko. Dr. David Jeremiah nih cun "sualnak compromise tuah hi setan kutkapi (main gate) cu asi ko e" ati. Adam nih hin Eve bia hi rak ngai bak hlah seh law vulei pi hi chanh khawh asi ko hnga, cu ve bantuk in Khrihfabu hruaitu hna nih hin sualnak (zu, kuak, khaini...etc) he compromise ituah hna hlah seh law Khrihfabu hi chanh khawh an si men ko hnga. Chim duh mi cu Decision point hrawng i ka um lio ah hin hlen khawh mi si sual lo ding hi iralrin taktak arak hau tawn.
Sushi tuah mi nih cun kan theih dih lai dah. Food safety kong ah HACCP an ti i Hazard Analysis Critical Control Point ti asi, a sullam cu rian pakhat kan ttuan mi ah hin khoika zawn ah dah i thlah phoih a fawi bik i iralrin bik ding asi, i ral rin khawh lo hei si sual seh law zei tin dah emergency treatment kan ipeek lai timi hi ttha te in formula suai cia in i ngeih asi. Khrihfabu hi HACCP principle in i zoh si seh law number one point asi colh ding mi cu sualnak he compromise kan i tuah nak zawn hi asi ko hnga. Adam le Eve setan he compromise an rak i tuah nak zawn te hi asi ve tthiam tthiam ding asi ko. A ttha lo ti kan theih ko ko mi he a thli te i deal kan i tuah poh ah cun muinak chung i luh ding cu automatic asi cang ko. Mah ruang hi asi Genesis 3:15 ah Pathian nih setan "ni khat khat cu izoh te.. na lu kan rial te lai khah, nang tham nih cun ka ke lawng na ka hliam khawh!" arak ti i Fapa thisen in vulei sualnak vialte arak chalh nak kha asi.
Step One ah kan langh ter mi cu Pathian hi Pathian asi ti kan theih taktak ko ah cun sungphiatchet tuah hrim hrim zong hau lo in Thlarau le biatak in biak colh ding khi asi ti asi i tahchunhnak ah Biathlaam chung ah John a um ning bantuk kha asi. Amah pumpak nih a hnu in arak zulh, a thih lio zong ah a um, a thawh tthan caan zong ah a um, Van i akai lio zong ah a um ve mi asi ko na in a sunparnak muihmai he a langh tik ah cun a minung sinak vialte cu adih cikcek ko. Zei hmanh i ruah leen ahau lo. Pathian cu a hngal mi pohpoh nih cun biak asi ko. Biak tik zong ah mah le boiling Point cio he kan biak ding hrim hrim asi. Pathian a biak tik ah minung leikap ah reserve mi a ngei mi kan si ah cun kan biak mi kan Pathian hi kan hngal taktak lo tinak asi ko. Dr. David Jeremiah nih cun "true worship is where God call it home" ati. Pathian a thang tthat taktak mi hna biak inn hi Pathian nih home bantuk i ai hman mi cu an si. Mi cheu khat cu inn ah an ngam lo, dawtnak a um lo ah cun chungkhar hi inn ah ngam asi lo, lung ahmun tawn lo. Inn cu inchungkhar dawtnak umnak asi bantuk in Biakinn hi Pathian adaw mi hna nih an thangtthat taktak nak le an biak taktak nak asi awk asi. Pathian a thang tthat kho taktak lo mi hna biak inn cu a rauh hlaan i ai khaar ding cazin i ai tel cia mi an si. Dead end road i akal mi bantuk an si. Kan umnak hrawnghrang i biak inn ai khar mi kan hmuh tik hna ah hin kan thlarau lung hna a leng tawn ve hnga maw! Micheukhat cu kan thalrau mit khua ahmuh lo tik ah biak inn ai khar mi man deng te i cawk khawh ding hman khawh ding a um tik ah vaan tthat an ti i Pathian hna an thang tthat tawn. Thinlung tlam tling lo nih "voksa ka haw tuk cang pakhat tal thi zok zok hna seh law ruak hngahnak sa vuai te in ei ning law" ti saduh a thah bantuk khi asi. Pathian a bia taktak mi hna cu thlarau in pumkhat an sinak hi fiang te in an i hngal hna.
Minung nih Pathian kan biak tik ah zeidah a chuak? Dawtnak a chuak. Pathian cu dawtnak Pathian asi caah thlarau le biatak i abia mi pohpoh nih cun a dawtnak hi hngalh colh asi ve. Dr. Jack Graham zong nih "true worship is the source of true love" ati ve. A dawtnak a hngal mi cu um sawh khawh asi ti lo. Ca thiang chung ah kan hmuh mi cu a dawtnak hngalh timi cu a nawl zulh hi asi ko. Nawl ngaih nak cu raithawinak nak in a ttha deuh (1Samuel 15:22). Asinain Pathian nawl hi mah duh bang ngaih khawh asi lo, rak si seh law Eve le Adam nih khan an rak ngaih ko hnga. A hram thok te in Pathian bia ngaih cu rak tlolh asi cang caah hmailei ah a nawl ngaih le zulh khawh asi nak hnga Pathian nih lam kan sial piak i cu cu Bible i Biakam hlun le Biakam thar kan ti mi cu an hong si. Biakam hlun cu nawlbia le raithawinak in an kalpi mi mi asi, Biakam thar tu cu Fapa thisen raithawinak le Dawtnak constitution in tliik pi mi asi.
Step Three ah in Dawtnak Constitution kong kan iruah tthan te hna lai...
.......................................................................................................................
Laimi kan chambau ngai nak pakhat a lang saar ngai mi cu Decision making zawn ah hin asi. Nupi tthit hmanh i nulepa nih rak hal piak chom arak i rinh deuh mi miphun kan si caah kan mawh lo ngai ko na in mawh lo khawh asi ti lo chan le caan kan phanh cang caah kan duh zong duh lo zong ah Decision point ah hin kan dir cio a hau ve cang. Minung pakhat nih a chan chung i athil tuah mi a biapi bik cem cu Decision atuah lio caan hi a si. Decision ttha te i tuah khawhnak ding ah minung i kan chia ttha thleidannak hi a work a hau. Chia ttha thleidannak ttha te i a hmang kho mi hi mifim timi cu an si. Micheu nih Fimnak cu ca uk chung ah a um an ti, Bible tu nih cun Pathian ttih hi fim hramthoknak asi (Proverb 1:7) ati ve. Khoika set ah dah a um van kher hlai deuh hnik usih.
Kan hnu i Singapore i kan pi Daw Suu bia chim mi kha kan ciing ti dek maw? Hawaii tikulh i seihku aziin nak i achim mi bia tete hna kha. A biacah "minung pakhat caah abiapi bik ti i ka ruah mi cu a dik mi le ahman mi lungthlehnak (sungphiatchet) tuah thiam hi asi ko e, cu caah a hman mi sungphiatchet tuah kho hraam uh ti ah saduh kan thah piak hna" ati kha mu. Mah achim lio ah khan ka lung a ttha lo ngai mi cu " aw.. asi na cun pei Pathian thim cu nai palh ve i Buddha Pathian biak ding cun nai sungphiat cu, na fimnak vialte hi pakpalawng asi ve ko e" ti in kei mah le keimah ka rak i caih. Achim mi hi adik tuk mi cu asi. Kan ram le kan miphun mipi nih ahman mi sungphiatchet an tuah khawh lo ah cun politic ti i re theih le pumpeek i an cawl lengmang mi zong hi zero lengmang ah ai chuah tthan ding khi asi tak ko. A hman mi lungthlehnak (sungphiatchet) tuah khawh nak ding ah a herh bik mi cu knowledge thuuk deuh le kau deuh ngeih hi asi ti asi na in kan nih zuumtu hna caah cun asi thlu fawn lo. Kan nih nih Pathian kan biak khawh hi cu Amah nih lam arak kan sial piak hmasa ca tu ah asi (1 John 4:19). Saya Gum Aung (Buddhist convert) nih arak chim mi "a hmaan mi Pathian biak khawh hi vulei cung ah a harsa bik mi a si" ati mi kha adik tuk mi asi. (Saya Gum Aung phungchim ngaihnak thawng in kan umnak pawng i a um mi kawl Buddhist pakhat Khrihfa ah a luut ti ah nai te ah an ka chimh. Bawipa ka thangtthat). Chim duh mi cu Pathian kan hngalh khawhnak ding ah hin minung nih decision tuah ahau hmasa lo, Pathian hi Pathian asi ti theih lawnglawng hi arak biapi mi asi ti hi asi.
Tuan deuh ah kan langh ter cang bantuk khan mi cheu khat cu lungthlehnak tuah hi kan ngamh lo, a si khawh chung in kan hrial i cu ti ngai ngai a lung ai thleek bal lo mi hi Laimi lak ah hin kan tam ngai ngai lai ti ka zumh. Lunthlehnak (Sungphiatchet) tuah hrial hi ral chiat phun khat asi. Zei caah ti ah decision pakhat hi mawhphurhnak nih a hnu in a zulh peng mi asi. Mi tampi nih fawi zaang te in kan chim lengmang mi khuatual bia cu "nangmah nih a ttha lai na ti ning khan rak ti ko" ti hi asi. Ttha te i analyze tuah ah cun hi bia hi uar tuk ding a rak si lo. Zei caah ti ah mi pakhat kha mawhphurhnak zeimawzat kan hei peek khi asi ko. Pakhat nih a ttha lai ati ning in avan tuah taktak i pakhatkhat a can tik ah "ka rak ruah cia pah ko na in aw/silai ka ti ttheu/na theih rua lai ka ti cu teh/ hi ceo hi maw na rak si ko...' tibantuk in bianeek a phun phun nih arak zulh tawn i cu caah "nangmah nih a ttha lai na ti ning in rak ti ko" ti mi hi miphun dang hna nih cun an hmang tuk lo. Phun dang i chim ah cun min kan thuut (Sign) mi hi mawhphurhnak he tuah mi an si i mah ruang ah min kan thuut ding pohpoh ttha te in theih hma sa aherh nak hi asi. Kan mah nih kan tuah mi si lo, mi dang nih a ttha an ti cia mi hna tlaak pi nak min thuut hmanh hi fawi te hlek in tuah ding mi asi lo. Asinain min thuut lo in zei hmanh tuah khawh asi lo tik ah kan duh zong duh lo zong ah min cu thuut a hau cang. Thei hua ha lo i min kan thuut ruang ah tangka cei lak sungh khawh asi, creidit faak lak in a chia kho i ningzah mualpho nak tiang zong phaak khawh asi. A hman mi Decision kan tuah khawhnak ding ah background knowledge zong zeimaw zat tal cu kan ngeih ve hrim hrim a hau. Pathian nih hin a hruut taktak lo mi poh cu hi knowledge hi kan chiattha thleidannak he hin akan peek chih dih mi asi. A hmang mi le hmang lo mi lawng in kan i dang. Background knowledge caah mi cheu khat cu fimnak an cawng i PhD tiang hna an phaan, scientist tiang hna an phaan i vulei caa ah tuanbia ttha ttha an ttial, neh le nang ngan pi pi an ngeih ta. Micheu khat tu nih cun Pathian peek mi chiattha thleidannak cu zei ah rel lo in fimnak zong an kawl lo, thiam nak zong an kawl lo, hngalh mi zei ngai ngai ngei lem lo i an um tik ah Decision point zawn a phaak tik ah ro lung an bun tawn. Privacy taktak asi mi zawn hna i ca thiam lo ruang le holh theih lo ruang i midang va roih an hauh i kan pumpaak konglam a herh lo mi i an kan theih piak dih hi cu a poi ti hlei chim ding a um ti lo, ifahsak lo awk hrim zong a ttha lo.
Pathian nih minung akan peek mi lak ah a ttha bik mi cu kan chia ttha thleidannak hi asi. A sung lawi bik cu kan duh thim nak hi asi. Kan chia ttha thleidannak hmang i duh thiam nak tuah ding hi Pathian nih minung akan peek mi ttuan vo lak ah a ngan bik mi arak si fawn. Adam sin ah mah ttuanvo pi hi peek arak si na in anupi Eve kha setan nih a hlen hma sa i cu hnu ah Adam nih anupi duhnak kha Pathian duhnak nak in ai thim deuh i an nu bia a ngaih tik ah vulei pi cu chiatserh asi ko cang. Hi zawn ah theih apiabi ngai ngai mi cu 1Timote 2:14 hi asi. Eve hi asual hmasa cu asi na in mawhphurhnak taktak a ngei lo. Zei ruang ah ti ah anih cu hlen khawh mi asi caah asi. Nu hi hlen khawh mi an si tinak asi (Biaknak/Khrihfabu ah hin nu hi lu bik ah chiah phung an si lo, decision maker an si lo tinak asi) Adam tu cu hlen khawh mi asi lo, a chia ttha thleidannak kha apah chih, overwrite atuah tik ah cu cu Pathian nih a ngaih thiam khawh lo mi cu asi i cu ti cun vulei pi cu muihnak chung ah a luut ruangmang ve. Mah hi hi zei he dah kan tah chunh lai? Khrihfabu tampi ah zuding saei, kuakzu, khaini hmawm ti in lenglang sualnak a tuah cuahmah mi tampi kan um hna i mah hna nih hin zei kan tuah ti hi Bible hmuh ning in an i hmu kho lo, an i hngal kho lo, setan hlennak chung i an um hi an i hngal lo. Mah bantuk Khrihfabu ah an um tik ah hruaitu hna nih an mithmai zoh in an tuahsernak kha mawh phurh nak ngeih ter ti lo in compromise an tuah piak hna i cu ti cun Khrihfabu tampi cu vulei muilak i arak i thaam bantuk thiam tthiam khan i thaam tthan lengmang asi ko. Dr. David Jeremiah nih cun "sualnak compromise tuah hi setan kutkapi (main gate) cu asi ko e" ati. Adam nih hin Eve bia hi rak ngai bak hlah seh law vulei pi hi chanh khawh asi ko hnga, cu ve bantuk in Khrihfabu hruaitu hna nih hin sualnak (zu, kuak, khaini...etc) he compromise ituah hna hlah seh law Khrihfabu hi chanh khawh an si men ko hnga. Chim duh mi cu Decision point hrawng i ka um lio ah hin hlen khawh mi si sual lo ding hi iralrin taktak arak hau tawn.
Sushi tuah mi nih cun kan theih dih lai dah. Food safety kong ah HACCP an ti i Hazard Analysis Critical Control Point ti asi, a sullam cu rian pakhat kan ttuan mi ah hin khoika zawn ah dah i thlah phoih a fawi bik i iralrin bik ding asi, i ral rin khawh lo hei si sual seh law zei tin dah emergency treatment kan ipeek lai timi hi ttha te in formula suai cia in i ngeih asi. Khrihfabu hi HACCP principle in i zoh si seh law number one point asi colh ding mi cu sualnak he compromise kan i tuah nak zawn hi asi ko hnga. Adam le Eve setan he compromise an rak i tuah nak zawn te hi asi ve tthiam tthiam ding asi ko. A ttha lo ti kan theih ko ko mi he a thli te i deal kan i tuah poh ah cun muinak chung i luh ding cu automatic asi cang ko. Mah ruang hi asi Genesis 3:15 ah Pathian nih setan "ni khat khat cu izoh te.. na lu kan rial te lai khah, nang tham nih cun ka ke lawng na ka hliam khawh!" arak ti i Fapa thisen in vulei sualnak vialte arak chalh nak kha asi.
Step One ah kan langh ter mi cu Pathian hi Pathian asi ti kan theih taktak ko ah cun sungphiatchet tuah hrim hrim zong hau lo in Thlarau le biatak in biak colh ding khi asi ti asi i tahchunhnak ah Biathlaam chung ah John a um ning bantuk kha asi. Amah pumpak nih a hnu in arak zulh, a thih lio zong ah a um, a thawh tthan caan zong ah a um, Van i akai lio zong ah a um ve mi asi ko na in a sunparnak muihmai he a langh tik ah cun a minung sinak vialte cu adih cikcek ko. Zei hmanh i ruah leen ahau lo. Pathian cu a hngal mi pohpoh nih cun biak asi ko. Biak tik zong ah mah le boiling Point cio he kan biak ding hrim hrim asi. Pathian a biak tik ah minung leikap ah reserve mi a ngei mi kan si ah cun kan biak mi kan Pathian hi kan hngal taktak lo tinak asi ko. Dr. David Jeremiah nih cun "true worship is where God call it home" ati. Pathian a thang tthat taktak mi hna biak inn hi Pathian nih home bantuk i ai hman mi cu an si. Mi cheu khat cu inn ah an ngam lo, dawtnak a um lo ah cun chungkhar hi inn ah ngam asi lo, lung ahmun tawn lo. Inn cu inchungkhar dawtnak umnak asi bantuk in Biakinn hi Pathian adaw mi hna nih an thangtthat taktak nak le an biak taktak nak asi awk asi. Pathian a thang tthat kho taktak lo mi hna biak inn cu a rauh hlaan i ai khaar ding cazin i ai tel cia mi an si. Dead end road i akal mi bantuk an si. Kan umnak hrawnghrang i biak inn ai khar mi kan hmuh tik hna ah hin kan thlarau lung hna a leng tawn ve hnga maw! Micheukhat cu kan thalrau mit khua ahmuh lo tik ah biak inn ai khar mi man deng te i cawk khawh ding hman khawh ding a um tik ah vaan tthat an ti i Pathian hna an thang tthat tawn. Thinlung tlam tling lo nih "voksa ka haw tuk cang pakhat tal thi zok zok hna seh law ruak hngahnak sa vuai te in ei ning law" ti saduh a thah bantuk khi asi. Pathian a bia taktak mi hna cu thlarau in pumkhat an sinak hi fiang te in an i hngal hna.
Minung nih Pathian kan biak tik ah zeidah a chuak? Dawtnak a chuak. Pathian cu dawtnak Pathian asi caah thlarau le biatak i abia mi pohpoh nih cun a dawtnak hi hngalh colh asi ve. Dr. Jack Graham zong nih "true worship is the source of true love" ati ve. A dawtnak a hngal mi cu um sawh khawh asi ti lo. Ca thiang chung ah kan hmuh mi cu a dawtnak hngalh timi cu a nawl zulh hi asi ko. Nawl ngaih nak cu raithawinak nak in a ttha deuh (1Samuel 15:22). Asinain Pathian nawl hi mah duh bang ngaih khawh asi lo, rak si seh law Eve le Adam nih khan an rak ngaih ko hnga. A hram thok te in Pathian bia ngaih cu rak tlolh asi cang caah hmailei ah a nawl ngaih le zulh khawh asi nak hnga Pathian nih lam kan sial piak i cu cu Bible i Biakam hlun le Biakam thar kan ti mi cu an hong si. Biakam hlun cu nawlbia le raithawinak in an kalpi mi mi asi, Biakam thar tu cu Fapa thisen raithawinak le Dawtnak constitution in tliik pi mi asi.
Step Three ah in Dawtnak Constitution kong kan iruah tthan te hna lai...
.......................................................................................................................
Kum Thar bia cah 2014 (New Year Resolution)
Mah ca na rel nak nih na nunnak ah bia a chim mi a um ah cun testify tuah lo in rak um hrim hrim hlah. Bawi pa nih zei lei ah dah hman an duh ve timi rak i ruat law cu zawn ah cun na thlaraulei identity cu rak langh ter ve te.
Kan phaak bal lo mi 2014 cu thar phahlek in kan hong phaan cio cang i minung lei kap i ruah ah cun choice a tam tuk caah ruah cawk zong asi ti lo, zei zawn ah dah resolution kan tuah hma sa lai ti zong theih khawh le hngalh khawh asi ti lo. Cu caah minung lei kap si lo in Amah Pathian lei kap tu in ruat hna usih law cu zawn cun resolution tuah hma sa hna usih ti kan sawm hna.
Pathian nih hin Amah biak i Amah he hawikom si ding hi minung lei kap in akan hnabeisei mi sangbik asi i Amah kan biak khawhnak ding ah biaknak phung le kan Bible zong hi akan peek mi asi, Fapa Zisuh vulei i arat zong hi minung nih zungzaal hmun ah Pathian kan biak khawh ve nak hnga ding hi arak si. Vuleicung holh biafang (Word) lak ah aman afaak bik mi, a khing arit bik mi, the most responsible word cu Biak timi (worship) hi asi. Minung hi Pathian nih thil dang aser mi vialte hi hman nak nawl akan peek dih na in Biak timi zawn tu ah hin cun a strict taktak, nahchuahnak a ngei mi Pathian ka si ati (Exodus 20).
Lakphak kan so tik ah ti hi Boiling point (100' C) tiang kan tlawh ter lo ah cun kan lakphak so mi a thawt lo lawng si lo in zawtnak rungrul an thi thlu kho lo. Zawtnak rungrul lak ah spore forming bacteria le virus cheukhat pawl cu 100'C tal lo ah cun an thi kho tawn lo. Boiling point ofr water cu 100'C asi. Mah tiang i ti kan tlawh ter mi cun lakphak zong kan tuah, ti haang zong kan tuah, lung thiang te in kan duh mi poh kan ttawl khawhnak cang. Sichunhnak syringe te hna zong mah tiang i kan ciah ah cun hna ngam te in kan hman ngam cang.
Minung nih Pathian kan biak tik ah hin kan nunnak dihlak, kan sining dihlak (Psalm 103) kan Boiling Point tiang kan phaak ve ahau. Boiling point tiang aphaan lo mi biakning nak cun biak lo a ttha deuh. Zei caah tiaah kan Boiling point tiang aphaan lo mi sining in Pathian kan biak ah cun kan sualnak kan i chir thlu lo ti a fiang, kan mah lei ah sian lo mi kan ngei ti a fiang i khat lei ah toidornak kan ngei lo ti zong a fiang cia. Abaraham Moriah tlang i akai ah khan sian lo nak thin lung he rak kai seh law zei dah kan lawh hnga ruat ko hmanh sih. Cu caah Pathian kan biak tik ah minung kan sinak dihlak hi kan chuah dih, kan hman dih ahau, kan Boiling Point kan phaak cio ahau.
Vulei hi aning pi in setan kut chung i a um mi asi ko caah minung kan si chung cu sualnak he i hnam hnoih cio cu kan si ko hna i cu bu cun Pathian kan biak cio tik ah zei dah ai dang ti ah cun sualnak in luat aduh taktak mi nih kan biak ning le sualnak tuah aduh rih ko mi hna nih Pathian kan biak ning ti in tthen khawh kan si. Sualnak ti tik ah hin leng i a lang mi sualnak ( nawl ngai lo i tuah mi pohpoh) hi chung lei in arak chuak mi theipar an si ti kan theih an hau i tahchunhnak ah in chung ah Phihlik eek kan hmuh ah cun hi inn ah phihlik a um ti a fian ban tuk khi asi. Khaini te hna, kuak te hna, zu te hna hi setan vawr, setan zun le eek an si i mah bantuk a tawngtham cuahmah ko mi hna cu an chung ah setan a um ko ti kha chim hau lo in fian cio asi.
Phundang i chim rih ah cun ka sual lo, kan piang thar, ka ttha ko ti lei kap in toidornak in tuam lo mi tthatnak pawl an um ve i mah bantuk tthatnak he Pathian hi biak ding asi lo, biak khawh zong asi lo. Boiling point a phaan lo mi, 40'-60' C hrawnghrang level in Pathian kan biak ah cun zawtnak rungrul le virus caah optimal level timi an i duh cemmi level asi caah sualnak cu azor lei si lo in akarh thluahmah cang ko lai. Kan Khrihfabu ah sualnak azor lei si lo in akarh lei asi ah cun Pathian kan biak ning level hi Boiling point level phaan lo in Optimal level hrawng asi ti kan theih ahau.
Cu caah tukum 2014 kum thar Resolution caah hi ca arel tu dihlak bia ro cah kan duh mi hna cu.....
Tukum cu kum hram thok bak in Pathian kan biak tik ah kan thinlung dihlak, kan nunnak dihlak, kan ruahnak dihlak (Matthew 22:37) in bia hna usih, kan Boiling point cio phaan dih hna usih law cu nih cun kan sualnak zong akan chir ter dih lai i toidornak zong akan peek khawh lai caah kan nun lam zong atluang lai i Pathian he zong kan i rem kho lai ti mi hi asi.
Kan mah vial nih thil kan cawk tik ah a ttim bu in kan caw duh lo, atling mi a khat mi lawng kan duh, kan nih nih Pathian kan biak tik le kan thangtthat tik ah ttim bu le khat huaha lo in Pathian kan thangtthat ah cun Bawipa lung kan tong kho lo ti hi thei cio cang hna usih.
2014 nih akan challenge tik ah hin 2014 nih hin hong kan sersiam seh ti lei si lo in 2014 nih hin ka sining taktak langh ter seh ti tu in ttan la hna usih.
Let 2014 reveal us who we are rather than making us.
With Best Wishes!
Hluankupa
...................................................................................................................
Mah ca na rel nak nih na nunnak ah bia a chim mi a um ah cun testify tuah lo in rak um hrim hrim hlah. Bawi pa nih zei lei ah dah hman an duh ve timi rak i ruat law cu zawn ah cun na thlaraulei identity cu rak langh ter ve te.
Kan phaak bal lo mi 2014 cu thar phahlek in kan hong phaan cio cang i minung lei kap i ruah ah cun choice a tam tuk caah ruah cawk zong asi ti lo, zei zawn ah dah resolution kan tuah hma sa lai ti zong theih khawh le hngalh khawh asi ti lo. Cu caah minung lei kap si lo in Amah Pathian lei kap tu in ruat hna usih law cu zawn cun resolution tuah hma sa hna usih ti kan sawm hna.
Pathian nih hin Amah biak i Amah he hawikom si ding hi minung lei kap in akan hnabeisei mi sangbik asi i Amah kan biak khawhnak ding ah biaknak phung le kan Bible zong hi akan peek mi asi, Fapa Zisuh vulei i arat zong hi minung nih zungzaal hmun ah Pathian kan biak khawh ve nak hnga ding hi arak si. Vuleicung holh biafang (Word) lak ah aman afaak bik mi, a khing arit bik mi, the most responsible word cu Biak timi (worship) hi asi. Minung hi Pathian nih thil dang aser mi vialte hi hman nak nawl akan peek dih na in Biak timi zawn tu ah hin cun a strict taktak, nahchuahnak a ngei mi Pathian ka si ati (Exodus 20).
Lakphak kan so tik ah ti hi Boiling point (100' C) tiang kan tlawh ter lo ah cun kan lakphak so mi a thawt lo lawng si lo in zawtnak rungrul an thi thlu kho lo. Zawtnak rungrul lak ah spore forming bacteria le virus cheukhat pawl cu 100'C tal lo ah cun an thi kho tawn lo. Boiling point ofr water cu 100'C asi. Mah tiang i ti kan tlawh ter mi cun lakphak zong kan tuah, ti haang zong kan tuah, lung thiang te in kan duh mi poh kan ttawl khawhnak cang. Sichunhnak syringe te hna zong mah tiang i kan ciah ah cun hna ngam te in kan hman ngam cang.
Minung nih Pathian kan biak tik ah hin kan nunnak dihlak, kan sining dihlak (Psalm 103) kan Boiling Point tiang kan phaak ve ahau. Boiling point tiang aphaan lo mi biakning nak cun biak lo a ttha deuh. Zei caah tiaah kan Boiling point tiang aphaan lo mi sining in Pathian kan biak ah cun kan sualnak kan i chir thlu lo ti a fiang, kan mah lei ah sian lo mi kan ngei ti a fiang i khat lei ah toidornak kan ngei lo ti zong a fiang cia. Abaraham Moriah tlang i akai ah khan sian lo nak thin lung he rak kai seh law zei dah kan lawh hnga ruat ko hmanh sih. Cu caah Pathian kan biak tik ah minung kan sinak dihlak hi kan chuah dih, kan hman dih ahau, kan Boiling Point kan phaak cio ahau.
Vulei hi aning pi in setan kut chung i a um mi asi ko caah minung kan si chung cu sualnak he i hnam hnoih cio cu kan si ko hna i cu bu cun Pathian kan biak cio tik ah zei dah ai dang ti ah cun sualnak in luat aduh taktak mi nih kan biak ning le sualnak tuah aduh rih ko mi hna nih Pathian kan biak ning ti in tthen khawh kan si. Sualnak ti tik ah hin leng i a lang mi sualnak ( nawl ngai lo i tuah mi pohpoh) hi chung lei in arak chuak mi theipar an si ti kan theih an hau i tahchunhnak ah in chung ah Phihlik eek kan hmuh ah cun hi inn ah phihlik a um ti a fian ban tuk khi asi. Khaini te hna, kuak te hna, zu te hna hi setan vawr, setan zun le eek an si i mah bantuk a tawngtham cuahmah ko mi hna cu an chung ah setan a um ko ti kha chim hau lo in fian cio asi.
Phundang i chim rih ah cun ka sual lo, kan piang thar, ka ttha ko ti lei kap in toidornak in tuam lo mi tthatnak pawl an um ve i mah bantuk tthatnak he Pathian hi biak ding asi lo, biak khawh zong asi lo. Boiling point a phaan lo mi, 40'-60' C hrawnghrang level in Pathian kan biak ah cun zawtnak rungrul le virus caah optimal level timi an i duh cemmi level asi caah sualnak cu azor lei si lo in akarh thluahmah cang ko lai. Kan Khrihfabu ah sualnak azor lei si lo in akarh lei asi ah cun Pathian kan biak ning level hi Boiling point level phaan lo in Optimal level hrawng asi ti kan theih ahau.
Cu caah tukum 2014 kum thar Resolution caah hi ca arel tu dihlak bia ro cah kan duh mi hna cu.....
Tukum cu kum hram thok bak in Pathian kan biak tik ah kan thinlung dihlak, kan nunnak dihlak, kan ruahnak dihlak (Matthew 22:37) in bia hna usih, kan Boiling point cio phaan dih hna usih law cu nih cun kan sualnak zong akan chir ter dih lai i toidornak zong akan peek khawh lai caah kan nun lam zong atluang lai i Pathian he zong kan i rem kho lai ti mi hi asi.
Kan mah vial nih thil kan cawk tik ah a ttim bu in kan caw duh lo, atling mi a khat mi lawng kan duh, kan nih nih Pathian kan biak tik le kan thangtthat tik ah ttim bu le khat huaha lo in Pathian kan thangtthat ah cun Bawipa lung kan tong kho lo ti hi thei cio cang hna usih.
2014 nih akan challenge tik ah hin 2014 nih hin hong kan sersiam seh ti lei si lo in 2014 nih hin ka sining taktak langh ter seh ti tu in ttan la hna usih.
Let 2014 reveal us who we are rather than making us.
With Best Wishes!
Hluankupa
...................................................................................................................